Prim ve iskontolar

   
Bilindiği üzere faturalardaki yüksek iskontolar veya “0” (sıfır) bedelli mal teslimleri öteden beri KDV açısından sorun teşkil etmektedir.

Piyasada;

• Mal fazlası,

• Ciro primi,

• Miktar iskontosu,

• Satış primi,

• Hasılat primi,

• Hasılat iskontosu,

• Dönem sonu iskontosu,

vb. adlarda çok sayıda “iskonto” uygulandığı görülmektedir.

Bu konu ile ilgili olarak Gelir idaresince 116 seri nolu KDV genel tebliği ile gerekli açıklamalar yapılmıştır.

Söz konusu genel tebliğ gereği,

Fatura ve Benzeri Belgelerde Ayrıca Gösterilen İskontolar

KDV Kanununun 25/a maddesi ile teslim ve hizmet işlemlerine ilişkin olarak düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen ticari teamüllere uygun miktardaki iskontoların KDV matrahına dâhil edilmeyeceği hükme bağlanmıştır.

Buna göre, faturanın düzenlenmesini gerekli kılan mal teslimi veya hizmet ifasına bağlı olarak yapılan iskonto, aynı faturada yer alması ve ticari teamüllere uygun miktarda olması şartlarına bağlı olarak KDV matrahına dahil edilmeyecektir.

Fatura ve Benzeri Belgelerde Ayrıca Gösterilmeyip, Yıl Sonlarında, Belli Bir Dönem Sonunda ya da Belli Bir Ciro Aşıldığında Yapılan İskontolar

Gelir İdaresi;

“Fatura ve benzeri belgelerde ayrıca gösterilmeyip, yıl sonralarında, belli bir dönem sonunda ya da belli bir ciro aşıldığında (satış primi, hasılat primi, yılsonu iskontosu gibi adlarla) yapılan ödemeler ise katma değer vergisine tabi olacaktır. Zira, bu tür bir iskonto doğrudan satılan malla ilgili değildir. Burada söz konusu olan iskonto, firmanın yaptığı ek bir çalışmanın ya da çabanın sonucu olarak doğmaktadır. Dolayısıyla yapılan iş ana firmaya karşı verilen bir hizmettir”

Şeklindeki görüşünü 19 Ocak 2012 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 116 Seri Nolu KDV Genel Tebliği ile değiştirmiş ve eski anlayışından vazgeçerek 26 nolu Tebliğin yukarıdaki bölümünü iptal etmiştir.

Gelir İdaresi, 116 seri nolu KDV Genel tebliği ile olaya başka bir açıdan bakmış ve bizce de doğru olanı yapmıştır.

Söz konusu 116 seri nolu KDV Genel tebliğde;

“Fatura ve benzeri belgelerde ayrıca gösterilmeyip, yıl sonlarında, belli bir dönem sonunda ya da belli bir ciro aşıldığında (satış primi, hasılat primi, yıl sonu iskontosu gibi adlarla) yapılan iskontolar esas itibariyle, asıl işleme ilişkin KDV matrahının değişmesi sonucunu doğurmaktadır. Dolayısıyla, KDV matrahında değişiklik vuku bulduğu bu gibi durumlarda KDV Kanununun 35 inci maddesine göre düzeltme yapılması gerekmektedir.”

Diyerek,

Ciro primlerinin daha önce satılan mallarla doğrudan ilgili  olan bir nevi iskonto olduğunu kabul etmiştir.

KDV Kanununun 35 inci maddesi;

“Malların iade edilmesi, işlemin gerçekleşmemesi, işlemden vazgeçilmesi veya sair sebeplerle matrahta değişiklik vukubulduğu hallerde, vergiye tabi işlemleri yapmış olan mükellef bunlar için borçlandığı vergiyi; bu işlemlere muhatap olan mükellef ise indirme hakkı bulunan vergiyi değişikliğin mahiyetine uygun şekilde ve değişikliğin vukubulduğu dönem içinde düzeltir. Şu kadar ki, iade olunan malların fiilen işletmeye girmiş olması ve bu girişin defter kayıtları ile beyannamede gösterilmesi şarttır.”

Hükmünü içermektedir.

Bu itibarla, fatura ve benzeri vesikalarda gösterilmeyip belli bir dönem sonunda ya da belli bir ciro aşıldığında yapılan iskontolar nedeniyle KDV matrahında değişiklik vuku bulduğu hallerde düzeltme işlemi, alıcı tarafından satıcı adına bir fatura ve benzeri belge düzenlenmek ve bu amaçla düzenlenecek belgede, KDV matrahında değişikliğe neden olan iskonto tutarına ilk teslim veya hizmetin yapıldığı tarihte bu işlem için geçerli olan KDV oranı uygulanmak suretiyle yapılacaktır.

Örneğin %8 KDV’ye tabi bir malı satan firmaya, yılsonunda ciro primi faturası düzenlendiğinde asıl işlemde uygulanan KDV oranı %8 olduğu için ciro primi faturası da %8 KDV’li olacak şekilde düzenlenecektir.

Konuyu muhasebe kaydıyla birlikte bir örnekle açıklayacak olursak

Örnek: (B) şirketi (bayi), 2012 yılı sonunda ana üretici ve satıcı firma konumundaki (A) firmasının konfeksiyon mallarını satması karşılığında, (A)’nın 2012 yılı için önceden kendisine bildirdiği iskontodan yararlanma sınırı aşmış olduğundan 10.000 TL ciro pirimi hak etmiştir ciro primi faturası 31.12.2012 tarihinde kesilmiştir. Bu durumda muhasebe kaydı şöyle olacaktır.

 (B) İşletmesinin (bayinin) kaydı

——————————————- 31.12.2012 ———————————
320 Satıcılar		10.000
153 Ticari Mallar	10.000
391 Hesaplanan KDV	800
Ciro priminin gelir tahakkuku
———————————————-/———————————————-

(A)   İşletmesinin (ana satıcının) kaydı

—————————————- 31.12.2012 ––––––––––––—————-
611  Satış İskontoları		10.000
191  İndirilecek KDV		800
120 ALICILAR	10.800
Ciro primi faturasının alınması
——————————————-/————————————————–