Garanti kapsamında yapılan teslim ve hizmetler ile Hatalı ve Bozuk Malların yenilenmesi

Bylcetincali

Garanti kapsamında yapılan teslim ve hizmetlerde ve bozuk veya hatalı malların satış sonrası geri alınarak yenilerinin verilmesi halinde ne gibi vergisel ödevler olduğu ve bu ödevlerin nasıl yerine getirileceği konusunda bazı tereddütler oluşabilmektedir.

1. Garanti kapsamında yapılan teslim ve hizmetler

1.1.Garanti kapsamında satılan mala aynı zamanda servis hizmeti de veriliyorsa

Garanti kapsamındaki mallara ait satış sonrası bakım, onarım ve yenileme hizmetleri aynı zamanda yetkili servis konumunda olan üretici-satıcı firmalarca da verilebilmektedir.

Garanti belgesi kapsamında satılan mallar nedeniyle satış sonrası bedelsiz olarak verilen bakım, onarım ve yenileme hizmetlerinin bedelleri satış bedelinin bir unsuru olarak satışın yapıldığı dönemin hesabına dahil edilerek vergilendirilmiş bulunduğundan, garanti süresi içerisinde bedelsiz olarak gerçekleştirilecek olan söz konusu hizmetlere ilişkin yedek parça ve yenileme dahil tüm giderler, Müşteriye bedelsiz olarak fatura edilecek fatura bedelleri gelir kaydedilmeyecek ve KDV hesaplanmayacaktır.

Gelir İdaresi Başkanlığınca verilen 30.09.2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.34.19.02-019.01-1694 sayılı özelge de bu yöndedir.

Ayrıca bu işlem 362, 381, 396 seri nolu VUK Genel tebliği gereği mal ve hizmet alım ve satımı kapsamında olmadığından bu faturalara Form Ba veya Form Bs lerde yer verilmeyecektir.

Tamir, bakım ve yenilemeye ilişkin parçaların sevkiyatı halinde sevk irsaliyesi düzenlenip düzenlenmeyeceği hakkında Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığınca verilen 29.01.2008/2590 tarih ve B.07.1.GİB.0.04.99.16.01./01/2008-MUK-6 sayılı özelgede “garanti kapsamındaki ürünlere tamir, bakım ve onarım hizmeti verilmek üzere özel teşkilatlandırılmış olan araçlarda bulunan alet, edevat gibi demirbaşlar için sevk irsaliyesi düzenlenmesine gerek bulunmadığı” belirtilmiş olmakla beraber özel tertibatlı araç dışında firmanın veya başka mükelleflerin araçlarıyla bir sevkiyat söz konusu olması halinde sevk irsaliyesinin tanzim edilmesi gerekmektedir.

Bedelsiz fatura edilen bakım onarım ve yenileme bedeli ile parça bedelleri emsal bedeli baz alınarak stok hesapları alacaklandırılıp pazarlama satış ve dağıtım giderleri borçlandırılarak bu işlemlerin yapıldığı yılın gelir veya kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde indirilecek gider olarak dikkate alınacaktır.

Ancak, söz konusu işlemlerin garanti kapsamına girdiğinin, öncelikle garanti belgesi ve/veya satış faturası, daha sonra tamir, bakım veya yenileme işlemlerinin garanti şartları çerçevesinde yapılması gerektiğinin ilgili firma ya da anlaşmalı servislerce düzenlenen teknik raporlarla tevsik edilmesi gerekir

1.2.Garanti kapsamında satılan malın satış sonrası servis hizmeti başka firmalarca veriliyorsa

Garanti kapsamında satışı yapılan mallara ait satış sonrası bakım, onarım ve yenileme hizmetleri üretici ve satıcı firma dışında anlaşmalı servisler aracılığıyla da yapılabilmektedir.

Gelir İdaresi Başkanlığınca verilen 30.09.2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.34.19.02-019.01-1694 sayılı özelge de

– Bu teslim ve hizmetleri fiilen yapan yetkili servisler teslim veya hizmet bedelini ürünün sahibi olan müşteriden almasa bile garantiyi veren ithalatçı veya yetkili  satıcılardan tahsil etmektedir.

Burada ürünün sahibine değil, garantiyi veren sistemin bir unsuru olan ithalatçı veya yetkili satıcılara bedel karşılığı yapılan bir hizmet söz konusu olup bu hizmet KDV Kanununun 1/1 inci maddesine göre vergiye tabidir.

Denilmektedir.

Dolayısıyla yetkili servisçe kesilen fatura üretici-satıcı veya ithalatçı-satıcı tarafından gider olarak kaydedilecek ve ödenen KDV indirim konusu yapılacaktır.

Öte yandan bu fatura tutarı 396 seri nolu VUK Genel tebliği gereği de belli hadleri (2013 yılı için 5.000,00-TL) aşması halinde Ba ve Bs bildirimlerine konu edilecektir

2. Hatalı ve Bozuk Malların Geri Alınarak Yenilerinin Verilmesi

2.1. Alıcının KDV Mükellefi Olmadığı Hallerde Düzeltme

4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun uyarınca malın iade edilip paranın geri alınması ve geri alınan malın yerine başka bir malın verilmesi halinde yapılması gerekenler 54 sayılı KDV genel tebliğinde

“Tüketiciler tarafından malların iade edilip bedellerinin geri verilmesinin istendiği durumlarda satıcı tarafından ödenen bedellerin katma değer vergisi dahil tutarları tüketiciye iade edilecektir.

Satıcılar işlemin düzeltilmesi için iade edilen mal nedeniyle gider makbuzu düzenleyecekler ve tüketiciden iade edilen mala ait fatura ve benzeri belgeyi bu makbuz ekinde geri alacaklardır.

Gider makbuzunda iade edilen malın katma değer vergisi satış bedelinden ayrı gösterilecek ve bu miktar indirim konusu yapılmak suretiyle işlem düzeltilecektir.

 İade edilen malın yerine aynı veya başka bir malın verildiği durumlarda ise, satıcı tarafından yukarıda sözü edilen işlemlerin yanı sıra bu defa verilen yeni mal için fatura ve benzeri belge düzenleneceği tabiidir. Dolayısıyla iade edilen malların yerine verilen malların değerleri dikkate alınarak belge düzenleneceğinden, iade edilen mallar ile yeni verilen mallar arasında değer farkının olup olmaması düzeltme işlemini etkilemeyecektir.”

Şeklinde açıklanmıştır.

Ayrıca Konu ile ilgili olarak İstanbul defterdarlığınca verilen 21.01.1997 gün ve 15540/581 sayılı özelgede,

“fiili imkansızlıkları nedeniyle satın alınan mallara ait belgelerin satıcılara geri verilmediği anlaşılmıştır. Bu durumda da satıcılar, tüketicilerin iade ettikleri mallar için yine gider pusulası düzenleyecekler ve pusulada alış belgesinin ibraz edilemediğini açıkça belirteceklerdir. Diğer taraftan, iade edilen malın yerine aynı veya başka bir malın verilmesi halinde ise, bu defa verilen yeni mal için fatura ve benzeri belge düzenlenecektir”

Denilmektedir.

Ayrıca 396 seri nolu VUK Genel tebliği gereği, satılan malların herhangi bir nedenle iade edilmesinde bu işlem, iade eden tarafından satış, iade alan tarafında da alış gibi mütalaa edilecek ve belli hadleri (2013 yılı için 5.000,00-TL) aşması halinde Ba ve Bs bildirimlerine konu edilecektir.

2.2. Alıcı ve Satıcının Gerçek Usulde KDV Mükellefi Olduğu Hallerde Düzeltme

İşletme kayıtlarına girmiş bir malın sonraki tarihlerde ne şekilde olursa olsun kısmen veya tamamen geri iadesinde işletmeden faturasız çıkışı söz konusu olamaz. Bu nedenle iade işleminin fatura ile yapılması gerekmektedir.

Öte yandan 396 seri nolu VUK Genel tebliği gereği, satılan mallar herhangi bir nedenle iade edilirse bu işlem, iade eden tarafından satış, iade alan tarafında da alış gibi mütalaa edilecek ve iade edilen mala ait fatura tutarı belli hadleri (2013 yılı için 5.000,00-TL) aşarsa Ba ve Bs bildirimlerine konu edilecektir.

Ancak burada dikkat edilmesi gereken husus yıl sonunda ve geçici vergi dönemlerinde satışların maliyetlerini tespit ederken satışlardan iade edilen malların stok hesaplarına giriş kaydının yapılıp yapılmadığıdır.

Zira, satılan malların satışın yapıldığı yıl içinde veya ertesi yıl iade edilmesi hallerinde muhasebe kayıtları farklılık arz etmektedir.

Şöyle ki;

  • İade satışın yapıldığı yıl içinde ancak geçici vergi dönemi geçmeden yapılmış ise;  Satıştan iadeler ile İndirilecek KDV hesabına borç, Alıcılar hesabına alacak kaydı yapılması yeterlidir.

Çünkü geçici vergi döneminde “satılan malların maliyet”leri tespit edilirken bu iadelerle ilgili malların maliyetleri göz önünde bulundurulacaktır. Böyle olunca, 600- Yurt İçi Satışlar Hesabının alacağı ile 610- Satıştan  İadeler Hesabının borcu, birbirlerini dengeler, dolayısıyla iadeye konu olan mal stoklar hesabına girmiş olur.

  • İade satışın yapıldığı yıl içinde, ancak satış üzerinden bir geçici vergi dönemi geçmiş ve “satılan malların maliyet” leri tespit edilerek gelir tablosunda yani 621- Satılan Ticari Malların Maliyetleri Hesabına borç yazılarak dönem gelirinin tespitinde maliyet unsuru olarak dikkate alınmış ise,

veya

maliyetlerini “sürekli envanter metodu” na göre aylık, haftalık ve günlük takip eden işletmeler de,

Satıştan iadeler ile İndirilecek KDV hesabına borç, Alıcılar hesabına alacak kaydının yanı sıra Mamul/Ticari mallar hesabına borç, Satılan malın maliyeti hesabına alacak kaydı yapılarak iade edilen malın stok girişi yapılmalıdır.

  • Satılan mal Takibeden yıl içinde iade edilmişse; Yıl sonunda envanter çalışmaları sırasında fiili stoklar sayılıp, satılan malların maliyetleri gelir tablosuna yansıtılmış ve mali tablolar kesinleşmiş olacağından artık yapılan işlem bir iade işlemi değil bir mal alış işlemi gibi mütalaa edilecek ve Ticari mallar ve indirilecek KDV hesabına borç satıcılar hesabına alacak kaydı yapılacaktır.

3. Karşılık Giderleri

Vergi usul kanununun karşılıklar ile ilgili 288’inci maddesinde hasıl olan veya husulü beklenen zararlardan bahsedilmiştir. Garanti kapsamında yapılan tamir ve değiştirme giderleri zarar kapsamına girmemektedir

Bu nedenle satış sonrasında, garanti kapsamında ileriki yıllarda yapılması muhtemel yedek parça teslimleri ve bedelsiz hizmet ifası bedellerinin ilgili dönemden sonraya sarkan kısımları için sonuç hesaplarına garanti karşılıkları veya karşılık giderleri adları altında gider kaydı yapılamaz.

Danıştay Üçüncü Dairesinin 26.05.1999 gün ve E.1999/730, K.1999/2238 sayılı kararı da bu doğrultudadır.