Eşin işyerinde ücretsiz çalışması

Günümüzde sıkça karşılaşılan konulardan biride gerçek usulde gelir vergisi mükellefinin şahsi işletmesinde eşini ücretsiz olarak çalıştırması halinde ücret ödemeden çalıştırılan eşin işçi niteliği taşıyıp taşımadığı, muhtasar beyanname verilip verilmeyeceği husussudur.

Gelir İdaresi Başkanlığınca 08.03.2013 tarih ve 16700543-120-15 sayı ile verilen özelgede konu net bir şekilde belirlenmiştir.

Söz konusu özelgede;

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun “Ücretin tarifi” başlıklı 61 inci maddesinde; “Ücret işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatler olduğu,

Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunmasının onun mahiyetini değiştirmeyeceği,

Öte yandan, aynı Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının birinci bendinde ise hizmet erbabına ödenen ücretler ile 61 inci maddede yazılı olup, ücret sayılan ödemelerden, (istisnadan faydalananlar hariç) 103 ve 104 üncü maddelere göre gelir vergisi tevkifatı yapılacağının hükme bağlandığı,

Aynı Kanunun 96 ıncı maddesinde; “Vergi tevkifatının, 94 üncü madde kapsamına giren nakden veya hesaben yapılan ödemelere uygulanacağı. Bu maddede geçen hesaben ödeme deyiminin, vergi tevkifatına tabi kazanç ve iratları ödeyenleri istihkak sahiplerine karşı borçlu durumda gösteren her türlü kayıt ve işlemleri ifade edeceği” hükmünün yer aldığı,

Buna göre,

Eşin adına nakden veya hesaben herhangi bir aylık veya ücret ödemesinde bulunulmaması veya eşin adına Sosyal Güvenlik Kurumuna sigorta primi yatırılmaması halinde gelir vergisi tevkifatı yapılmasının söz konusu olmayacağı,

Ancak,

Eşin adına nakden veya hesaben herhangi bir aylık veya ücret ödemesinde bulunulması veya ücretsiz çalıştırılan eşin sigorta primlerinin yatırılması halinde ücretin ödenmiş olduğu kabul edilerek, Ücret ödenmesi halinde ödenen ücretin, ücret ödenmiyor sadece sigorta primi yatırılıyorsa sigorta prim tutarına esas ücretin (Prim matrahının) gelir vergisi tevkifatına tabi tutulması ve tevkif edilen vergilerin muhtasar beyanname ile beyan edilerek ödenmesi gerektiği,

belirtilmiştir.