Amortisman uygulamasında Aktifleştirme 

Bylcetincali

15 Kasım 2016     Sirkü 1169

VUK 313 üncü maddesi hükümleri uyarınca,

 İşletmede bir yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunan gayrimenkullerle 269’uncu madde gereğince gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıymetlerin, alet, edavat, mefruşat, demirbaş ve sinema filmlerinin birinci kısımdaki esaslara göre tespit edilen değerinin bu Kanun hükümlerine göre yok edilmesi amortisman mevzuunu teşkil eder.

Amortisman süresi de Aynı kanunun 320 inci maddesi gereği, kıymetlerin aktife girdiği yıldan başlar.

Bu madde de bahsi geçen aktife girme “varlığın iktisap edilerek kayıtlara geçirilmesi, değerleme gününde envanterde olması ve kullanıma hazır bulunmasını” ifade etmektedir. 

Kullanılmaya hazır halde bulunma kavramı ise, alındığı şekliyle kullanılacak iktisadî kıymetlerde sözleşme şartlarının yerine getirilip, kıymetin teslim alınmasını veya gümrükten çekilip işletmeye dahil edilmesini, kullanılması için montajı gerekli kıymetlerin montajının tamamlanmasını, inşa veya imal edilen kıymetlerde ise inşa veya imal işleminin tamamlanarak inşaat veya imalat hesabından sabit kıymet hesabına alınmasını ifade eder. 

Amortisman uygulaması yönünden aktife girme deyimi, iktisadî kıymetin İktisap edilmesi ve Defter kayıtlarına geçirilmesi anlamını ifade etmektedir. Amortisman uygulaması açısından iktisadi kıymetin işletmede fiilen kullanılmaya başlanıp başlanılmamasının bir önemi yoktur.

Çünkü, kullanılma şartı objektif bir kriter değildir. Bir iktisadî kıymetin kullanılıp kullanılmadığının isbatı her zaman mümkün değildir.

Bu nedenle, aktife girme deyiminde fiilen kullanılmayı aramaya gerek yoktur.

Yargı organlarının muhtelif kararları da bu yöndedir. Bazı kararlar şu şekildedir.

  • Dn. 4. D.’nin, 20.06.1973 tarih ve E. 1970/1722, K. 1973/3475 sayılı Kararı:

“İktisadi bir değer için amortisman ayırmanın şartı, kullanılmaya başlanması değil, aktife girmesidir. Yılın son gününde işletmenin aktifine giren bir değer için dahi amortisman yıllık olarak ayrılır.”

  • Dn. 4. D.’nin, 19.09.1974 tarih ve E. 1973/5799, K. 1974/3152 sayılı Kararı:

“Aktife kayıtlı kıymetler işletmede kullanılmasalar dahi, amortismana tabi tutulurlar.”

  • Dn. 4. D.’nin, 23.01.1978 tarih ve E. 1977/1418, K. 1978/165 sayılı Kararı:

“Aktife kayıtlı değerler için kullanılıp kullanılmama koşulu aranmaksızın amortisman ayrılabilir.”

  • Dn. 4. D.’nin, 18.09.1987 tarih ve E. 1985/3245, K. 1987/2546 Sayılı Kararı:

“Hesap döneminin son günü satın alınarak aynı gün aktifleştirilen kamyonlar için amortisman ayrılmasında, yasal isabetsizlikten söz edilemez.”

  • Dn. 4. D.’nin, 30.03.2000 tarih ve E. 1999/3454, K. 2000/1249 sayılı Kararı:

“İşletmede henüz kullanılmayan cihazlar için haksız amortisman ayrıldığı iddiasıyla yapılan tarhiyatta, VUK’un 320. maddesinin (b) bendinde; amortisman süresinin kıymetlerin aktife girdiği yılda ayrılacağı belirtildiğinden, yapılan tarhiyatta isabet görülmemiştir.”

  • Dn. 4. D.’nin, 19.10.2005 tarih ve E. 2005/396, K. 2005/1823 sayılı Kararı:

“Amortisman ayırmak için iktisadi kıymetin kullanılmaya başlandığı tarih değil, aktife girdiği tarihin dikkate alınması gerekir.”

İşletmede imal ve inşa edilmeyen başka bir deyişle hazır olarak satsın alınan kullanıma hazır halde bulunan ATİK için maliyeti teşekkül etmiş olacağından doğrudan 252, 253, 254, 255 veya 256 nolu hesaplara kaydedilir ve amortisman listesine dahil edilmelidir.

İşletmede imal veya inşa olunan veya montaja tabi bulunan birden fazla parçanın muhtelif yerlerden ve/veya muhtelif zamanlarda temin edilip bir araya getirilmesi suretiyle oluşturulan ATİK’ lerin maliyeti, 258 nolu hesap altında, her bir ATİK için açılmış alt hesaplarda biriktirilir. ATİK kullanıma hazır hale gelmiş ve maliyet teşekkül etmiş ise, bu alt hesaptan, 252,253,254,255,256 no.lu ana hesaplardan ilgili olanın alt hesabına virman edilir ve amortisman listesine dahil edilmelidir.

ATİK ile ilgili borçlanma giderlerinin (kur farklarının ve faizlerin) kullanıma hazır hale gelme yılının sonuna kadar işleyen kısmının o sabit kıymetin maliyetine dahil edilmesi gerekir. Borçlanma yoluyla edinilen sabit kıymetlere ait muhasebeleştirmede bu husus ve maliyetine girmesi gereken diğer unsurlar gözönünde tutulmalıdır.

————————————————

Hatırlatma:

Sirkülerimiz bilgilendirme amaçlı olup belirli bir konu hakkında genel çerçevede bilgi vermek amacını taşımakta olup içerikten kaynaklanan veya içeriğe ilişkin ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.

Bu sirkümüzde yer verilen bilgiler yazı tarihi itibarıyla geçerli olup, yazı tarihinden sonra gerçekleşebilecek yasal değişiklikler, gelişecek uygulamalar ve yargı kararları ileride farklı düzenlemeleri ve değerlendirmeleri gerektirebilmektedir.

Bu nedenle konular ile ilgili karar vermeden önce profesyonel bir danışmandan görüş ve destek alınması tavsiye olunur.