Betonarme, Prefabrik, betonarme-yarı prefabrik binalarda amortisman uygulaması

5 Ekim 2020     Sirkü 1475

 

 

Günümüzde bizleri yanılgıya düşüren konulardan biride Sanayi ve OSB lerdeki prefabrik, betonarme, betonarme-yarı prefabrik nitelikteki fabrika binaları için ayrılacak amortismanlardır,

Birleşmiş Milletlerin sanayi bölgeleri tanımı; birbiri ile uyumlu üretim yapan küçük ve orta ölçekli sanayi kuruluşlarının planlı bir alanda ve ortak altyapıdan yararlanacak biçimde standart fabrika binaları içinde toplanmalarıdır.

Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) ise OSB kanununa göre sanayinin uygun görülen alanlarda yapılmasını sağlamak, kentleşmeyi yönlendirmek, çevre sorunlarını önlemek, bilgi ve bilişim teknolojilerinden yararlanmak, imalat sanayi türlerinin belirli bir plan dahilinde yerleştirilmeleri ve geliştirilmeleri amacıyla, sınırları tasdikli arazi parçalarının gerekli altyapı hizmetleriyle ve ihtiyaca göre tayin edilecek sosyal tesisler ve teknoparklar ile donatılıp planlı bir şekilde ve belirli sistemler dahilinde sanayi için tahsis edilmesiyle oluşturulan ve bu kanun hükümlerine göre işletilen mal ve hizmet üretim bölgeleridir.

VUK nun

-3 maddesi hükmü; Vergi kanunları lafzı ve ruhu ile hüküm ifade eder. Lafzın açık olmadığı hallerde vergi kanunlarının hükümleri, konuluşundaki maksat, hükümlerin kanunun yapısındaki yeri ve diğer maddelerle olan bağlantısı gözönünde tutularak uygulanacağı,

Vergilendirmede vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyetinin esas olduğu,

• 313’üncü maddesinde, işletmede bir yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunan gayrimenkullerle 269 uncu madde gereğince gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıymetlerin, alet, edevat, mefruşat, demirbaş ve sinema filmlerinin birinci kısımdaki esaslara göre tespit edilen değerinin, bu kanun hükümlerine göre yok edilmesinin amortisman mevzuunu teşkil ettiği,

• 315 inci maddesinde, mükelleflerin amortismana tâbi iktisadî kıymetlerini Hazine ve Maliye Bakanlığının tespit ve ilân edeceği oranlar üzerinden itfa edeceği, ilân edilecek oranların tespitinde iktisadî kıymetlerin faydalı ömürlerinin dikkate alınacağı,

Hüküm altına alınmıştır.

315 inci maddenin Maliye Bakanlığına verdiği yetkiye istinaden, amortismana tabi kıymetler için uygulanacak “Faydalı Ömür ve Amortisman Oranları” tespit edilmiş ve 339, 365, 389, 399, 406, 439, 458 ve 506 Sıra No.lu VUK Genel Tebliğleri ile değişik 333 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği eki amortisman listesinde binalara ilişkin amortisman oranları aşağıdaki tabloda olduğu şekilde tespit edilmiştir.

Ticari, sınai, zirai ve mesleki işletmelerin idare binaları ile bunların sağlık ve sosyal hizmetlerinde kullandıkları binalar, ticarethane, muayenehane, yazıhane, banka, sigorta, pansiyon, otel, okul, hamam, banyo binaları, tiyatro ve benzeri eğlence yerleri, depo, ardiye, kapalı spor sahaları binaları, spor sahalarındaki tribünler ve benzeri hizmetlere tahsis olunan sair binalar, ikamete mahsus ev, apartman ve emsali binalar	Faydalı Ömür (Yıl)	Amortisman oranı %
Beton, kargir, demir, çelik	50	2
Yarı kargir, yarı ahşap (Ahşap yapılar üzerine beton ve emsali püskürtmek suretiyle yapılmış binalar dahil)	33	3,03
Ahşap, kerpiç	20	5
Galip malzemesi saç, çinko, teneke olan mevsimlik faaliyette bulunan sinema, gazino ve emsali yerlerdeki cam veya ahşap tesisler ile benzeri binalar	15	6,66
Galip malzemesi teneke muvakkat barakalar, inşaat şantiye binaları ve prefabrik yapılar	10	10
Galip malzemesi cam olan binalar (Depo ve tesisler) ve benzerleri	15	6,66

Amortisman uygulaması açısından Aktife girme kavramı, iktisadi kıymetin iktisap edilerek defter kayıtlarına geçirilmesini, değerleme gününde envantere dahil olmasını ve kullanılmaya hazır halde bulundurulmasını ifade etmekte olup, iktisadi kıymetin işletmede fiilen kullanılmaya başlanması gerekli bulunmamaktadır.

İktisadi kıymetin kullanılmaya hazır halde bulunması ise, alındığı şekliyle kullanılacak iktisadi kıymetlerde sözleşme şartlarının yerine getirilip kıymetin teslim alınmasını veya gümrükten çekilip işletmeye dahil edilmesini, kullanılması için montajı gerekli kıymetlerin montajının tamamlanmasını, inşa veya imal edilen kıymetlerde ise inşa veya imal işleminin tamamlanarak inşaat veya imalat hesabından sabit kıymet hesabına alınmasını ifade etmektedir. Dolayısıyla, envantere alınmayan bir iktisadi kıymetin fiilen işletmede kullanılsa dahi amortisman konusu yapılması mümkün bulunmamaktadır

Betonarme yapı, demir donanımlı beton” anlamına gelen “betonarme” kelimesinden oluşur. Kısaca betonla inşaat çeliğinin bir bütün oluşturduğu dış etkilere dayanıklı, betonun çelik (donatı) kullanılmak suretiyle güçlendirilerek imal edilen yapıdır.

Prefabrik yapı, Taşıyıcı ve taşıyıcı olmayan elemanları fabrikada hazırlanmış olan ve parçaların bir araya getirilerek birleştirilmesinden oluşturulan yapıdır.

Betonarme-yarı prefabrik yapı taşıyıcı sistem bağlantıları beton ve donatı (Çelik) bağlantıları ile bütünlüğü sağlanmış olan taşıyıcı olmayan elemanları fabrikada hazırlanmış olan yapıdır.

Amortisman uygulamasında Sorun fabrika binasının cinsinin tayininde ortaya çıkmaktadır.

Sanayi Bölgelerinde ve OSB lerde genellikle fabrikalar betonarme veya taşıyıcı sistem bağlantıları beton ve donatı (Çelik) bağlantıları ile bütünlüğü sağlanan taşıyıcı ve taşıyıcı olmayan elemanları fabrikada hazırlanan betonarme-yarı prefabrik niteliktedir. Karmaşa da bu durumdan çıkmaktadır. Zira bazı OSB lerinde fabrika binaları betonarme-yarı prefabrik olmasına karşılık resmiyette prefabrik olarak tescil edilmiştir. Hal böyle olunca da firmalar doğal olarak amortisman oranlarını prefabrik bina olarak uygulamakta hatta bazı Vergi Dairesi Başkanlıklarınca da bu yönde özelgeler verildiği görülmüştür.

Ancak Bursa Vergi Dairesi Başkanlığının ve Gelir İdaresi Başkanlığının şu anki görüşü ruhsatta yazılı olan kaydi yapı durumunun cinsinin önemli olmadığı betonarme ve prefabrik karışımı binalarda mühendisler odasından bir bilirkişi marifeti ile binanın cinsinin ve gerçek mahiyetinin belirlenmesi ve bu belirleme sonucunda;

– Taşıyıcı sistem bağlantıları beton ve donatı (Çelik) bağlantıları ile bütünlüğü sağlanmış olan, taşıyıcı olmayan elemanları fabrikada hazırlanmış Betonarme-yarı prefabrik yapı olması halinde amortisman uygulamasında betonarme yapı olarak dikkate alınması,

– Taşıyıcı ve taşıyıcı olmayan elemanları fabrikada hazırlanmış olan ve parçaların bir araya getirilerek birleştirilmesinden oluşturulan prefabrik bina olması halinde amortisman uygulamasında prefabrik yapı olarak dikkate alınması

gerektiği yönündedir.

Konuya benzer özellik gösteren 17.01.2020 tarih ve 95462982-105 [VUK.ÖZLG-2019-15]-E.12105 sayılı Bursa Vergi Dairesi Başkanlığının özelgesi incelendiğinde bu durum net olarak görülecektir.

———————————

Hatırlatma:

Sirkülerimiz bilgilendirme amaçlı olup belirli bir konu hakkında genel çerçevede bilgi vermek amacını taşıdığından içerikten kaynaklanan veya içeriğe ilişkin ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.

Bu sirkümüzde yer verilen bilgiler yazının tarihi itibarıyla geçerli olup, yazı tarihinden sonra gerçekleşebilecek yasal değişiklikler, gelişecek uygulamalar ve yargı kararları ileride farklı düzenlemeleri ve değerlendirmeleri gerektirebilmektedir.

Bu nedenle konular ile ilgili karar vermeden önce profesyonel bir danışmandan görüş ve destek alınması tavsiye olunur.