Nakliye sırasında Yolda çalınan mallar

26 Ekim 2020     Sirkü 1481

Günlük ticari hayatın içinde satışa konu edilen malların alıcının eline ulaşmadan yolda nakliye sırasında çalınması sık karşılaşılan bir olay olmamakla beraber böyle bir durumun vuku bulması halinde ne yapılacağı tereddüt konusu olmuştur.

Böyle bir durumda sorumluluğun kime ait olduğu önem taşımaktadır. Buradaki sorumluluk malın eksiksiz teslim edilememesi nedeniyle satıcıya ait olabileceği gibi, taşımacının kusurundan kaynaklandığı için taşımayı yapana ait olabilir veya malın taşımasının alıcıya ait olduğu durumda alıcının kusurundan da kaynaklanabilmektedir.

Çalınan mallar zayi mal gibi kabul edilse de VUK da çalınan iktisadi kıymet bedellerinin zarar olarak yazılmasına veya bunlar için karşılık ayrılmasına imkan veren herhangi bir hüküm bulunmamaktadır.

Satıcının kusurlu olması hali

Satıcı malı zayi etmiş konumda olduğu için, kestiği faturayı iptal etmek veya alıcının iade faturasını kabul etmek zorundadır.

Kesilen fatura iptal edilirse muhasebe hesapları ters kayıtla düzeltilmeli bu mal için yüklenilen KDV’ler ilave edilecek KDV olarak beyan edilmelidir.

Alıcının iade faturası kesmiş ve satıcı bu faturayı kabul etmişse bu iade faturasındaki KDV indirim konusu yapılmakla birlikte malın ilk temininde veya imalinde yüklenilen KDV ler indirim konusu yapamayacağı için bu yüklenilen KDV’ler ilave edilecek KDV olarak beyan edilmelidir.

Zira,

VUK da çalınan iktisadi kıymet bedellerinin zarar olarak yazılmasına veya bunlar için karşılık ayrılmasına imkan veren herhangi bir hüküm bulunmamaktadır. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın muhtelif özelgeleri gereği Çalınan mallar zayi mal niteliğinde olup, Çalınan mal nedeniyle uğranılan zararlar kanunen kabul edilmeyen gider niteliğindedir.

KDV Kanunu 30/c maddesi gereği Deprem, sel felaketi ve Maliye Bakanlığının yangın sebebiyle mücbir sebep ilân ettiği yerlerdeki yangın sonucu zayi olanlar hariç olmak üzere, zayi olan mallara ait katma değer vergisi indirilemez.

Bu durumda Satıcının uğrayacağı zarar malın maliyeti ve indirilemeyen KDV’nin toplamı kadardır.

Dolayısıyla satıcı bu malın KDV dahil maliyetini, kanunen kabul edilmeyen gider yazmak zorundadır.

Şayet satıcı malı sigorta ettirmiş ise ve sigorta şirketi tazminat öderse, sigorta şirketinden aldığı tazminatı gelir kaydetmekle yetinir.

Konu ile ilgili olarak verilen eski özelgeler Gelir İdaresi Başkanlığınca İstanbul VDB tarafından verilen 27.07.2017 tarih ve 62030549-125[6-2015/417]- sayılı özelge ye göre revize edilmiştir. Söz konusu özelge de de,

“Sigortadan alınan tazminat için fatura düzenlenmesi gerektiği,

Vergi kanunlarında çalınan iktisadi kıymet bedellerinin zarar olarak yazılmasına veya bunlar için karşılık ayrılmasına imkan veren herhangi bir hüküm bulunmamakta olup çalınan mal bedelinin gider veya maliyet olarak dikkate alınması mümkün değildir. Bununla birlikte, çalınan mal ile ilgili olarak sigortadan alınan tazminatların gelir olarak dikkate alınması gerektiği tabiidir.”

Denilmektedir.

Nakliyecinin/kargo firmasının kusurlu olması hali

Kayıptan nakliyecinin/kargo firmasının satıcıya karşı sorumlu olması ve zararı karşılaması halinde ise Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 26.09.2014 tarih ve 84974990-130(1-2012/59)-943 sayılı özelgesi gereği,

“Kayıp ticari mal bedelinin tahsil edilmesi işlemi bir teslim veya hizmetin karşılığını teşkil etmediğinden, bu işleme ilişkin düzenlenen faturada KDV hesaplanmaz.

“Öte yandan, kaybolan ticari mala ilişkin olarak zayi olan mallarda olduğu gibi indirilemeyecek KDV koşulları sonradan oluşmuş olduğundan, yüklenilen KDV nin daha önce indirim konusu yapılmış olması durumunda, bu tutarların indirilemeyecek KDV haline dönüştüğü vergilendirme dönemine ait 1 No.lu KDV Beyannamesinin “İlave Edilecek KDV” satırına dahil edilmesi suretiyle indirim hesaplarından çıkarılacaktır.”.

Kayıptan nakliyecinin/kargo firmasının alıcıya karşı sorumlu olması ve zararı karşılaması halinde ise Alıcı, faturasını kabul ettiği fakat kendisini ele geçiremediği mal nedeniyle kargo şirketine alış maliyetine KDV’yi dahil ederek fatura kesmeli ancak bu fatura tazminat hükmünde olduğundan KDV hesaplanmamalıdır.

Bu durumda alıcının alış faturasındaki KDV’yi indirme hakkı yoktur. Daha önce indirmiş ise ilave edilecek KDV olarak beyan edilmelidir.

Alıcı, nakliye/kargo firmasından aldığı tazminatla ilgili olarak da Ankara VDB lığının 26.09.2014 tarih ve 84974990-130(1-2012/59)-943 sayılı özelgesi gereği çalınan malın bedelini gider veya maliyet olarak dikkate almayacak. Bununla birlikte, çalınan mal ile ilgili olarak nakliye/kargo şirketinden alınan tazminatları gelir olarak dikkate alacaktır.

Alıcı firmanın kusurlu olması hali

Çalınan malda alıcı firmanın kusurlu olması halinde mal kendi işyerinde çalınan mal gibi işleme tabi tutulacaktır.

Yani, çalınan/kaybolan mallar nedeniyle yüklenilen KDV’lerin indirim konusu yapılmayacak, indirilmiş ise ilgili dönemde hesaplanan KDV’ye ilave edilmek suretiyle düzeltilmesi gerekecektir. Malın KDV dahil alış bedeli ise alıcı açısından kanunen kabul edilmeyen gider olacaktır.

Şayet alıcı malı sigorta ettirmiş ise ve sigorta şirketi tazminat öderse, 27.07.2017 tarih ve 62030549-125[6-2015/417]- sayılı özelge gereği Sigortadan alınan tazminat için fatura düzenleyecek ve alınan tazminatları gelir olarak dikkate alacaktır.

——————————————–

Hatırlatma:

Sirkülerimiz bilgilendirme amaçlı olup belirli bir konu hakkında genel çerçevede bilgi vermek amacını taşıdığından içerikten kaynaklanan veya içeriğe ilişkin ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.

Bu sirkümüzde yer verilen bilgiler yazının tarihi itibarıyla geçerli olup, yazı tarihinden sonra gerçekleşebilecek yasal değişiklikler, gelişecek uygulamalar ve yargı kararları ileride farklı düzenlemeleri ve değerlendirmeleri gerektirebilmektedir.

Bu nedenle konular ile ilgili karar vermeden önce profesyonel bir danışmandan görüş ve destek alınması tavsiye olunur.