Yurt dışı ve yurt içi gündeliklerin (Harcırahlar) vergisel boyutu

13 Ağustos 2021     Sirkü 1570

 

Firmalarca çalışanlarına verilen yurt içi ve yurt dışı gündelikleri vergisel boyutu her zaman tereddütlere sebep olan konulardan biridir.

Harcırahlar genelde Kamuda yer bulan bir uygulama olmakla beraber büyük firmalar tarafından da sıkça uygulanmaktadır.

Gelir Vergisi Kanunu’nun 24. maddesinin (1) numaralı bendine göre, Harcırah Kanunu’na tabi kurumlar tarafından harcırah veya yolluk olarak yapılan ödemeler bütünüyle gelir vergisinden müstesnadır.

Aynı maddenin (2) numaralı bendine göre de Harcırah kanunu kapsamı dışında kalan müesseseler tarafından;

– idare meclisi başkanı ve üyeleri ile denetçilerine,

– tasfiye memurlarına

ve

– Hizmet erbabına (Harcırah Kanunu’na tabi olsun olmasın her türlü sözleşmeli personel dahil)

Verilen gerçek yol giderlerinin tamamı ile yemek ve yatmak giderlerine karşılık verilen gündelikler (Bu gündelikler aynı aylık seviyesindeki devlet memurlarına verilen gündeliklerden fazla ise veya devletçe verilen gündeliklerin en yüksek haddini aşarsa, aradaki fark ücret olarak vergiye tabi tutulur);

Gelir vergisinden müstesnadır.

Harcırah Kanunu’nun 33’üncü maddesi gereğince verilen yurt içi gündeliklerinin miktarının her yıl bütçe kanunlarıyla belirlenmektedir.

Ayrıca verilecek yurt dışı gündeliklerinin miktarının, gidilecek ülkeye, memur veya hizmetlilerin aylık veya ücretleri ile görevin mahiyetine göre mali yıl itibariyle ve Maliye Bakanlığının teklifi üzerine Cumhurbaşkanınca belirleneceği aynı kanunun 34’üncü maddesinde hüküm altına alınmıştır.

Harcırah Kanunu’nun 39. maddesine göre yurtiçi gündelikleri belirtilmiştir. Buna göre geçici bir görev nedeniyle şehir dışındaki bir yere gönderilen görevli personele

– Gidilen yerde ve yolda, öğle (saat 13:00) veya akşam (saat 19:00) yemeği vakitlerinden birini geçiren görevli personele 1/3 oranında,

– Yemek vakitlerinden her ikisini geçiren görevli personele 2/3 oranında,

– İki yemek vaktini ve geceyi de geçiren görevli personele tam gündelik verilir.

Yurtdışı harcırahlarına ilişkin olarak 30 Ocak 2021 tarihli ve 31380 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 3468 sayılı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne Yapılacak Yolculuklarda Verilecek Gündeliklere Dair Karar” ile “Yurtdışı Gündeliklerine Dair Karar”da 1 Ocak 2021 tarihinden itibaren yurtdışında uygulanacak harcırah tutarlarına ilişkin belirleme yapılmıştır.

Firmalarca Yurt içi ve yurt dışı gündelikler Gerçek gider yöntemine göre veya Harcırah yöntemine göre olmak üzere iki şekilde ödenir. Ancak seyahat masrafları “gerçek (doğrudan) gider” veya “harcırah” yöntemlerinden yalnızca birisi ile karşılanabilir.

1. Vergiden Müstesna Yurt İçi Gündelik Tutarı

1.1. Harcırah kanunu kapsamındaki kurumlar için GVK nun 24/1 maddesine göre, harcırah veya yolluk olarak yapılan ödemeler bütünüyle gelir vergisinden müstesnadır.

1.2. Harcırah kanunu kapsamı dışındaki kurumlar için;

1.2.1. Gerçek gider yöntemine göre ödeniyorsa,

Personelin seyahatte olduğu dönemlerde kendisi tarafından karşılanan yeme ve yatma giderlerine ait belgeleri işverene ibraz etmesi ve işverenin sözkonusu belgelerde yer alan tutarın tamamını ilgili personele ödemesi halinde, sözkonusu ödeme gelir vergisinden istisnadır. Ancak, yapılan seyahatin iş ile ilgili olması, katlanılan giderin yapılan işin önemi ve genişliği ile orantılı olması ve seyahatin amacının gerektirdiği süreyi aşmaması hususlarına dikkat edilmelidir.

1.2.2 Harcırah yöntemine göre ödeniyorsa,

GVK nun 24 maddesine göre gerçek yol giderlerinin tamamının gelir vergisinden istisnadır. Aynı madde gereği Yeme ve yatma giderlerine karşılık yapılan ödemelerde vergi istisnası devletçe verilen gündelik tutarlar ile sınırlandırılmıştır.

Madde hükmüne göre, yeme ve yatma giderlerine istinaden nakden yapılan gündelikler, aynı aylık seviyesindeki devlet memurlarına verilen gündelik ya da devletçe verilen gündeliklerin en yüksek tutarı ile kıyaslanmalı ve aşan kısım ücret olarak değerlendirilir.

2021 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu’nun eki H-Cetveliyle belirlenen tutar çerçevesinde 01.01.2021-31.12.2021 döneminde, bu tutar 73,50 TL olarak belirlenmiştir.

Başka bir deyişle 2021 yılı 01.01.2021-31.12.2021 tarihleri arasında nakden ödenecek yeme ve yatma giderlerinin 73,50 TL si gelir vergisinden istisna, aşan kısmı ise ücret niteliğindedir.

2. Vergiden Müstesna Yurt Dışı Gündelik Tutarları

2.1. Harcırah kanunu kapsamında olan kurumlar tarafından verilecek sürekli görev yollukları ve maaş katsayıları 3468 sayılı kararda belirtilmiş olup 01.07.2021-31.12.2021 tarihleri arasında istisna uygulanacak tutarlar aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Hazine ve Maliye Bakanlığı Kamu Mali Yönetim ve Dönüşüm Genel Müdürlüğün 7/7/2021 tarihli ve 27998389-010.06.02-421208 sayılı Genelgesinde 1/7/2021-31/12/2021 döneminde geçerli olmak üzere; aylık katsayısının (0.179797), memuriyet taban aylığı göstergesine uygulanacak taban aylık katsayısının (2.814188), iş güçlüğü, iş riski, temininde güçlük ve mali sorumluluk zamlarının aylık tutarlara çevrilmesinde uygulanacak yan ödeme katsayısının ise (0.057019) olarak belirlendiği belirtilmiştir.

Buna göre 1 Temmuz 2021- 31 Aralık 2021 döneminde yurtiçi ve yurtdışı vergiden istisna harcırah tutarları aşağıdaki gibi hesaplanmıştır.

	Bürüt aylık tutarı
Ülkeler/ Para Birimi	4.522,26 TL den fazla	4.489,90 4.522,25 arası	4,094.34 4,489.89 arası	3,590.91 4,094.33 arası	2,978.70 3,590.90 arası	2,978.69 TL ve daha az
ABD (ABD Doları)	182	146	124	117	110	93
Almanya (Euro)	164	131	111	105	99	83
Avustralya (Avustralya Doları)	283	227	192	181	171	143
Avusturya (Euro)	166	132	112	106	100	84
Belçika (Euro)	161	128	109	103	97	81
Danimarka (Danimarka Kronu)	1.238	988	838	791	746	627
Finlandiya (Euro)	148	119	100	95	90	74
Fransa (Euro)	160	127	108	102	96	81
Hollanda (Euro)	156	125	106	100	94	80
İngiltere (Sterlin)	115	91	78	74	69	59
İrlanda (Euro)	155	124	105	99	94	78
İspanya (Euro)	158	125	107	101	95	80
İsveç (İsveç Kronu)	1.359	1.085	919	867	819	687
İsviçre (İsviçre Frangı)	283	226	192	181	171	143
İtalya (Euro)	152	122	104	98	92	77
Japonya (Japon Yeni)	31.405	25.127	21.325	20.118	18.901	15.914
Kanada (Kanada Doları)	244	195	165	156	147	125
Kuveyt (Kuveyt Dinarı)	50	40	35	33	31	25
Lüksemburg (Euro)	161	128	109	103	97	82
Norveç (Norveç Kronu)	1.193	952	808	762	719	604
Portekiz (Euro)	155	124	105	99	93	78
Suudi Arabistan (Suudi Arabistan Riyali)	617	492	418	395	372	313
Yunanistan (Euro)	158	126	107	101	95	80
Kosova (Euro)	123	98	83	78	74	63
Diğer AB Ülkeleri (Euro)	127	101	86	81	76	65
Diğer Ülkeler (ABD Doları)	157	125	106	100	95	80

 

2.2. Harcırah Kanunu kapsamı dışında kalan firmalar tarafından sürekli görev mahalli dışında (yurtdışında veya yurtiçinde) geçici olarak görevlendirilen personele ödenecek harcırah ve harcırahların vergisel boyutlarına gelince;

– Fatura karşılığında ödenen gerçek yol (gidiş-dönüş) bedelinin tamamının gelir vergisinden istisnadır.

– 138 sıra nolu GVK Genel tebliğine göre Vergi Usul Kanunu uyarınca belgelendirilmesi kaydıyla Gider karşılığı olarak yapılan fiili yemek ve konaklama ödemelerinin tamamı (Devlet memuruna ödenen harcırah gündeliği ile mukayese edilmeksizin) vergiden müstesnadır. Ancak, yemek ve yatmak giderlerinin tevsik edilmemesi halinde, bu giderlere karşılık olarak verilen gündeliklerin aynı aylık seviyesindeki Devlet memurlarına verilen miktarı veya Devletçe verilen gündeliklerin en yüksek haddini aşan kısmının ücret olarak vergiye tabi tutulması gerekir.

Diğer taraftan, personele fiili yemek ve yatmak giderleri dışında gündelik de ödendiği takdirde bu gündeliklerin tamamının ücret olarak vergiye tabi tutulması gerekecektir.

– Konaklama bedelinin Vergi Usul Kanunu uyarınca belgelendirilmesi, yemek bedelinin belgelendirilememesi durumunda, konaklama bedelinin tamamının vergiden istisna edilmesi, yemek bedelinin ise bu giderlere karşılık olarak verilen gündeliklerin aynı aylık seviyesindeki Devlet memurlarına verilen (Yukarıdaki tabloda yer alan tutarları) miktarı aşan kısmının ücret olarak vergiye tabi tutulacaktır.

– Yemek ve konaklama giderlerinin 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca belgelendirilmemesi halinde, yapılan ödemenin aynı aylık seviyesindeki Devlet memuruna verilen gündelik tutarını (veya Devletçe verilen en yüksek gündelik tutarını-Yukarıdaki tabloda yer alan tutarları) aşmaması kaydıyla vergiden müstesna tutulması, aşan kısmın ise ücret olarak vergilendirilmesi, gerekmektedir.

– Yurt dışı harcırahlarında ilk on gün için %50 artırarak dikkate alınması gerekir. Seyahat ve ikamet süresinin ilk 10 günü ile sınırlı olmak kaydıyla, yurt dışında yatacak yer temini için ödedikleri ücretleri fatura ile belgelendirenlere, faturada gösterilen günlük yatak ücretinin artırımlı olarak hesaplanan gündeliklerinin %40’ına kadar olan miktarı için bir ödeme yapılmayacak %40’ını aşması halinde ise aşan kısmın %70’i ayrıca ödenecektir.

3. ücret sayılan ödemeler,

İşverenler tarafından istisna kapsamında olmayan ve ücret olarak nitelendirilen gündelik ödemelerinin ilgilinin asıl ücreti ile birleştirilerek (yıl içindeki kümülatif ücret matrahına dahil edilerek) artan oranlı vergi tarifesine göre vergilendirilmesi ve ücret olarak vergilendirilen ödemelerin Gelir Vergisi Kanunu’nun 40. maddesinin 1 ve 4 üncü bentleri uyarınca ücret gideri olarak kaydedilmesi gerekmektedir. Ayrıca, gider karşılığı olarak fiili yemek ve konaklama giderleri ile gerçek yol giderinin Vergi Usul Kanunu’nun “İspat Edici Kağıtlar” başlıklı 227. maddesinde; “Bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça bu Kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan kayıtların tevsiki mecburidir.” hükmüne göre, VUK’un 229-242. maddelerde sayılan tevsik edici belgelerle belgelendirilmesi gerekmektedir

 

———————————

Hatırlatma:

Sirkülerimiz bilgilendirme amaçlı olup belirli bir konu hakkında genel çerçevede bilgi vermek amacını taşıdığından içerikten kaynaklanan veya içeriğe ilişkin ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.

Bu sirkümüzde yer verilen bilgiler yazının tarihi itibarıyla geçerli olup, yazı tarihinden sonra gerçekleşebilecek yasal değişiklikler, gelişecek uygulamalar ve yargı kararları ileride farklı düzenlemeleri ve değerlendirmeleri gerektirebilmektedir.

Bu nedenle konular ile ilgili karar vermeden önce profesyonel bir danışmandan görüş ve destek alınması tavsiye olunur.