Sirkü 1945 – İhracat bedellerinin yurda getirilmesi

Tarihlerine ve dönemlerine göre İhracat bedellerinin yurda getirilmesi ile ilgili olarak önceki sirkülerimizle bilgilendirmeler yapılmış olmakla beraber bugün için güncel olan tarih ve tutarlar bu sirkümüzde özetlenmiştir.

İhracat bedellerinin yurda getirilme süresi ve İBKB (İhracat bedel kabul belgesi) düzenlenmesi

Türk Parasının kıymetini Koruma hakkındaki 32 sayılı karara ilişkin 2018-32/48 sayılı Tebliğ ve ihracat genelgesinin 4 üncü maddesi gereği,

Fiili ihracatı gerçekleştirilen işlemlere ilişkin ihracat bedellerinin (GB’nin 22 inci hanesinde kayıtlı bedel)  fiili ihraç tarihinden itibaren 180 gün içinde yurda getirilmesi ve bu süre içinde İBKB düzenlenmesi zorunludur.

180 gün azami süre olup bedellerin ithalatçının ödemesini müteakip doğrudan ve gecikmeksizin yurda getirilmesi esastır.

(Maliye Bakanlığının 14.8.2023 tarih ve 2377906 sayılı yazısı gereği) Dahilde İşleme Rejimi kapsamında yurt dışından geçici olarak ithal edilen ve işçilik uygulanarak ihraç edilen mallara ilişkin işlemlerde ihraç bedellerinin yurda getirilme süresi içinde kalınması kaydıyla, ilgili GB’lerin birer örneğinin/GB bilgilerinin bankalara ibrazı durumunda tarafların aynı kişiler olması şartı aranmaksızın mal ihraç ve ithal bedellerinin yurda getirilmesine gerek kalmadan bankalarca mahsubu mümkündür.

Özelliği olan ihracat

İhracat genelgesinin 7 inci maddesi gereği,

(1) Yurt dışına müteahhit firmalarca yapılacak ihracatın bedelinin 365 gün içinde,

(2) Konsinye yoluyla yapılacak ihracatta bedellerin kesin satışı müteakip; uluslararası fuar, sergi ve haftalara bedelli olarak satılmak üzere gönderilen malların bedellerinin ise gönderildikleri fuar, sergi veya haftanın bitimini müteakip 180 gün içinde,

(3) İlgili mevzuat hükümlerine göre yurt dışına geçici ihracı yapılan malların verilen süre veya ek süre içinde yurda getirilmemesi veya bu süreler içerisinde satılması halinde satış bedelinin süre bitiminden veya kesin satış tarihinden itibaren 90 gün içinde,

(4) Yürürlükteki İhracat Rejimi ve Finansal Kiralama (leasing) Mevzuatı çerçevesinde kredili veya kiralama yoluyla yapılan ihracatta, ihracat bedelinin kredili satış veya kiralama sözleşmesinde belirlenen vade tarihlerini izleyen 90 gün içinde,

Yurda getirilmesi zorunludur.

Bedelinin 180 gün içinde yurda getirilmesi zorunlu olmayan ihracatlar

İhracat genelgesinin 22 inci maddesi gereği,

Hizmet ihracatı, transit ticaret, Türkiye’de ikamet etmeyenlere özel fatura ile yapılan satış, Türkiye’de ikamet etmeyenlere KDV hesaplanarak yapılan satış, mikro ihracat ve serbest bölge işlem formu kapsamında gerçekleştirilen 5.000,- ABD doları veya karşılığı döviz ya da Türk lirasını geçmeyen tutardaki ihracat işlemlerinde bedellerin tamamı

İle

İhracat genelgesi ek 2 de yer alan;

1-Afganistan, 2-Angola, 3-Belarus, 4-Benin, 5-Cibuti, 6-Demokratik Kongo Cumhuriyeti,7- Etiyopya, 8-Fildişi Sahili, 9-Filistin, 10,Gabon, 11-Gana, 12-Gine, 13-Güney Sudan, 14-İran, 15-Kamerun, 16-Kenya, 17-Kırgızistan, 18-Kongo Cumhuriyeti, 19-Kuzey Kore,20- Küba, 21-Liberya, 22-Lübnan, 23-Mali, 24-Moldova, 25-Nijerya, 26-Senegal, 27-Somali, 28-Sudan, 29-Suriye, 30-Tacikistan, 31-Tanzanya, 32-Venezuela, 33-Yemen

İçin ihracat bedelinin yurda getirilmesinde istisna uygulanacaktır. Başka bir deyişle bu süreler bu ülkeler için uygulanmayacaktır.

Ayrıca Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı şirketleri tarafından yapılan ihracat işlemleri de muafiyet kapsamına alınmıştır.

Bedelinin %50’sinin tasarrufunun serbest bırakıldığı ülkeler

İhracat genelgesinin 22 inci maddesi gereği,

İhracat bedelinin yurda getirilmesinde gümrük beyannamesinde yer alan tutarın %50’sinin tasarrufunun serbest bırakıldığı ülkeler ise ihracat genelgesinin ek 3’ünde yer alan

1-Azerbaycan,2- Cezayir, 3-Fas, 4-Kazakistan, 5-Libya, 6-Özbekistan, 7-Tunus, 8-Türkmenistan, 9-Ukrayna.

için gümrük beyannamesinde yer alan ihracat bedelinin %50 sinin yurda getirilme zorunluğu yoktur.

İBKB ya bağlanma zorunluluğu olmayan ihracatlar

İhracat genelgesinin terkin başlıklı 28 inci maddesi gereği,

(1) Her bir gümrük beyannamesi itibarıyla 25 Nisan 2022 tarihinden itibaren;

a) 15.000 ABD doları veya eşitine kadar noksanlığı olan ihracat hesapları doğrudan bankalarca ödeme şekline ve toplam beyanname tutarına olan oranına bakılmaksızın,

b) 15.000 ABD doları veya eşitinden yüksek olmakla birlikte 100.000 ABD doları veya eşitini aşmamak üzere, beyanname veya formda yer alan bedelin %10’una kadar noksanlığı olan (sigorta bedellerinden kaynaklanan noksanlıklar dahil) ihracat hesapları doğrudan bankalarca veya 90 günlük ihtarname süresi içinde ilgili Vergi Dairesi Başkanlıkları/Müdürlüklerince ödeme şekline bakılmaksızın,

c) 200.000 ABD doları veya eşitini aşmamak üzere, 2018-32/48 sayılı Tebliğ’in 9 uncu maddesinde belirtilen mücbir sebep ve haklı durum halleri göz önünde bulundurulmak suretiyle beyanname veya formda yer alan bedelin %10’una kadar açık hesaplar ilgili Vergi Dairesi Başkanlığınca veya Vergi Dairesi Müdürlüğünce,

Terkin edilmek suretiyle kapatılır.

Başka bir ifadeyle terkin edilecek bu tutarlar için İBKB yapılma zorunluluğu bulunmamaktadır.

İhracat bedelinin en az %30’ı İBKB’yi veya DAB’ı düzenleyen bankaya satılmak zorunda.

İhracat genelgesinin ek 2 inci maddesi gereği, T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığının 07.06.2024 tarih ve 3187388 sayılı yazısı ile 10.06.2024 tarihinden itibaren,

İBKB’ye veya DAB’a bağlanan ihracat bedellerinin en az %30’u İBKB’yi veya DAB’ı düzenleyen bankaya satılmak zorunda.

Bu bedeller bankaca Merkez Bankası tarafından ilan edilen ve işlem günü için geçerli döviz alış kuru üzerinden aynı gün Merkez Bankasına satılır ve Merkez Bankasının banka nezdindeki hesabına aktarılacak. Söz konusu tutarın tam karşılığı banka tarafından ihracatçıya Türk parası olarak ödenecek.

Bankaya satılan dövizler karşılığında alınan Türk Lirası ile yeniden döviz alınması mümkündür. Ancak, bankaya satılan dövizler bankada kalmayıp Merkez Bankası’na aktarılacağı için, döviz bulmak sorun olabileceği gibi, bankanın döviz satış kuru daha farklı olabilecektir.

İhracat bedellerinin beyan edilen Türk parası veya döviz üzerinden yurda getirilmesi esas olup, bedelin beyan edilenden farklı bir döviz üzerinden getirilmesi de mümkündür.

İhracat bedelinin tahsili ve kabulü

İhracat genelgesinin sekizinci maddesi gereği,

İhracat bedellerinin tahsili, satış sözleşmesinde belirlenen kurallar ve uluslararası ticari uygulamalar çerçevesinde firmaların yazılı beyanına istinaden “Akreditifli Ödeme”, “Vesaik Mukabili Ödeme”, “Mal Mukabili Ödeme”, “Kabul Kredili Akreditifli Ödeme”, “Kabul Kredili Vesaik Mukabili Ödeme”, “Kabul Kredili Mal Mukabili Ödeme” ve “Peşin Ödeme” şekillerine göre gerçekleştirilir.

– Suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanına yönelik mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla ihracat bedellerinin bankacılık sistemiyle doğrudan ülkemize transferinin mümkün olmadığı Irak, Libya ve Moritanya’ya yapılan ihracat işlemlerinde ihracat bedelinin bankalarca kabulünün;

a) İthalatçının Türkiye’deki bankalarda bulunan hesaplarından transferi yoluyla veya 

b) İhracat bedelinin ihracat işlemiyle ilişkisi kurulmak şartıyla üçüncü bir ülkeden bankalar aracılığıyla transferi yoluyla veya

c) İhracatçının yazılı beyanının yanı sıra işlemin niteliğine göre satış sözleşmesi ya da kesin satış faturası (veya proforma fatura) ile GB’nin bir örneği/GB bilgileri ibraz edilmek kaydıyla NBF (Nakit Beyan Formu) aranmaksızın efektif olarak, 

d) Peşin döviz olarak getirilen bedellerde, ihracatçının yazılı beyanının yanı sıra işlemin niteliğine göre satış sözleşmesi ya da kesin satış faturası (veya proforma fatura) ibraz edilmek kaydıyla NBF aranmaksızın efektif olarak,

Yapılması mümkündür.

– Bu ülkelere yapılan ihracatta ihracat bedellerinin üçüncü kişiler tarafından efektif olarak bankaya getirilmesi halinde söz konusu bedellerin bankalarca ihracat bedeli olarak kabulü için ihracatçı veya ithalatçı tarafından bedeli getiren üçüncü kişiye bedelin bankaya getirilmesinden önce vekâletname verilmiş olması gerekmektedir.

– İhracatçının hesabına yurt dışından transfer edilen ihracat bedelinin İBKB düzenlenmeden başka bir hesaba transfer edilmesi veya efektif olarak alınması halinde; hesaba ilk transfer edilen bedelin yurt dışı kaynaklı olduğunun transferin geldiği bankanın belgeleriyle tevsiki kaydıyla söz konusu bedelin ihracat bedeli olarak kabulü mümkündür.

– Yabancı taşıtlar ile yabancı ülkelere sefer yapan yerli taşıtlara ihracat rejimine göre verilen yağ, yakıt, temizlik maddeleri ve kumanyaya ilişkin mal bedelinin, Türkiye’de yerleşik alıcı firmalar tarafından yurt içinden yapılan havalelerle ödenmesi halinde bu ödemenin ihracat bedeli olarak kabulü mümkündür.

– İhracat bedelinin Türkiye’deki bankalarca yurt dışındaki bankalar ile gerçek veya tüzel kişilere açılan kredilerden karşılanması mümkündür.

– Serbest bölgeye yapılan ihracat işlemlerinde serbest bölgede faaliyet gösteren Türkiye’de yerleşik ithalatçı firmaların yurt içindeki döviz tevdiat hesaplarından ihracatçının hesabına yapılan transferlerin, ihracat işlemi ile ilgili olduğunun satış sözleşmesi, kesin veya proforma fatura, GB örneği/GB bilgileri, banka hesap özeti gibi belgelerle tevsik edilmesi halinde ihracat bedeli olarak kabulü mümkündür.

İhracat bedellerinin transferi

İhracat genelgesinin 11 inci maddesi gereği,

(1) GB’de kayıtlı alıcı firma veya bu firma dışındaki gerçek veya tüzel kişiler tarafından yurt dışından havale olarak gönderilen dövizin, herhangi bir referans veya fatura numarasıyla irtibatlandırılmış olup olmadığına bakılmaksızın ihracatçının beyan edeceği GB konusu ihracatın bedeli olarak kabulü mümkündür. Ancak, serbest bölgelerdeki bankalar aracılığıyla yapılan havalelere istinaden döviz kabulü, sadece GB’de alıcının bulunduğu ve malın gideceği yer olarak serbest bölgenin gösterilmesi halinde yapılabilir. Serbest bölgeler dışındaki başka ülkelere yapılan ihracat bedelinin serbest bölgeden gönderilen havaleye istinaden kabulü yapılamaz.

(2) İhracatçı firmaların yurt dışında bulunan bankalardaki hesaplarından Türkiye’deki bankalardaki hesaplarına ihracat bedeli açıklaması ile yapılan transferlerin bankalarca ihracat bedeli olarak kabulü, söz konusu hesaba ihracatçının Türkiye’deki hesaplarından veya yurt dışındaki başka hesaplarından para transfer edilmediğinin, gümrük beyannamesi tarihinden sonraki 180 güne ait hesap hareketlerini gösterir belgelerin aracı bankalara ibraz edilmesi ve aracı bankaca hesap hareketlerinin kontrolü suretiyle durumu teyit etmesi kaydıyla yapılabilir. Ancak, firmaların vadeli satışları nedeniyle ithalatçıların toplu olarak yaptığı ödemeler ile konsinye satışların bedellerini, yurt dışındaki hesaplarında topladıklarını belgelemeleri ve söz konusu bedelleri gecikmeksizin yurda getirmeleri halinde yurt dışındaki hesabın hareketlerini gösteren belge aranmaksızın bankalarca ihracat bedeli kabulü yapılabilir.

Döviz olarak beyan edilen ihracat bedellerinin Türk Lirası olarak kabulü

İhracat genelgesinin geçici 1 inci maddesi gereği, T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığının 07.04.2022 tarihli talimatı gereği Ukrayna ve Rusya’ya gerçekleştirilmiş veya gerçekleştirilecek ihracat işlemleriyle ilgili olarak ihracat bedellerinin döviz cinsinden beyan edilmiş olsa dahi Türk Lirası olarak da kabulü mümkündür.

Bankaya satılan dövizler karşılığında yeniden döviz alınabilir.

Bankaya satılan dövizler karşılığında alınan Türk Lirası ile yeniden döviz alınması mümkündür. Ancak, bankaya satılan dövizler bankada kalmayıp Merkez Bankası’na aktarılacağı için, döviz bulmak sorun olabileceği gibi, bankanın döviz satış kuru daha farklı olabilecektir.

İhracat bedellerinin beyan edilen Türk parası veya döviz üzerinden yurda getirilmesi esas olup, bedelin beyan edilenden farklı bir döviz üzerinden getirilmesi de mümkündür.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne yapılan ihracatlar da bedel TL olarak tahsil edilmek zorunda

Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın 04.11.2022 tarihli ve 1648361 sayılı yazı ile TCMB İhracat Genelgesinin “Türk lirası ihracat” başlıklı 9. maddesinin ikinci fıkrasında yapılan değişiklik ile,

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne yapılan ihracatta, GB’nin 22. hanesinin Türk lirası olarak beyan edilmiş olması ve ihracata ilişkin bedelin Türk lirası olarak tahsil edilmesi zorunludur. Ancak 05.12.2022 tarihinden önce düzenlenen gümrük beyannameleri ve bu kapsamda yapılan tahsilatlar için bu şart aranmaz.

İhracat bedelinin zamanında yurda getirilememesinin cezai müeyyidesi

Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun m. 3/1’e göre; idarenin düzenleyici işlemlerine aykırı davranan kişi, 3.000 Türk Lirasından 25.000 Türk Lirasına kadar idarî para cezası ile cezalandırılır.

Fiil, Kambiyo, nukut, esham ve tahvilat alım ve satımının ve bunlar ile kıymetli madenler ve kıymetli taşlarla bunlardan mamul veya bunları muhtevi her nevi eşya ve kıymetlerin ve ticari senetlerle tediyeyi temine yarayan her türlü vasıta ve vesikaların izinsiz olarak yurttan çıkarılması veya yurda sokulması mahiyetinde ise 21/3/2007 tarihli ve 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu hükümlerine göre suç veya kabahat oluşturmadığı takdirde kişi; eşya ve kıymetlerin rayiç bedeli kadar, teşebbüs halinde bu bedelin yarısı kadar idarî para cezası ile cezalandırılır.

Her türlü mal, kıymet, hizmet ve sermaye ithal ve ihraç edenler veya bu işlere aracılık edenlerden bu işlemlerinden doğan alacaklarını tayin edilen süreler içinde yurda getirmeyenler, yurda getirmekle yükümlü oldukları kıymetlerin rayiç bedelinin yüzde beşi kadar idarî para cezasıyla cezalandırılırlar.

İdarî para cezasına ilişkin karar kesinleşinceye kadar alacaklarını yurda getirenlere, birinci fıkra hükmüne göre idarî para cezası verilir. Ancak, verilecek idarî para cezası yurda getirilmesi gereken paranın yüzde ikibuçuğundan fazla olamaz.

İthalat, ihracat ve diğer kambiyo işlemlerinde döviz veya Türk Parası kaçırmak kastıyla muvazaalı işlemlerde bulunanlar, yurda getirmekle yükümlü oldukları veya kaçırdıkları kıymetlerin rayiç bedeli kadar idarî para cezasıyla cezalandırılırlar. Bu fiilin teşebbüs aşamasında kalması halinde verilecek ceza yarı oranında indirilir.

Bu kabahatlerin bir tüzel kişinin yararına olarak işlenmesi halinde, ilgili tüzel kişiye de aynı miktarda idarî para cezası verilir.

Kabahatin konusunu yabancı para oluşturması halinde, idarî para cezasının hesaplanmasında fiilin işlendiği tarih itibarıyla Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının bu paraya ilişkin “döviz satış kuru” esas alınır.

Hükmolunacak idarî para cezasına, suç tarihi ile tahsil tarihi arasındaki süreler için 6183 sayılı Kanuna göre tespit edilen gecikme zammı oranında, para cezası ile birlikte tahsil olunmak üzere, gecikme faizi uygulanır. Gecikme faizinin hesaplanmasında ay kesirleri nazara alınmaz.

Suçların tekerrürü halinde verilecek cezalar iki kat olarak hükmedilir.

Bu madde hükmüne göre idarî para cezasına karar vermeye Cumhuriyet savcısı yetkilidir.

Kabahatler kanunun 17 inci maddesine göre, İdari para cezasının tebliği üzerine kanun yoluna başvurmadan önce peşin ödeme yapılarak cezanın dörtte üçü ödenebilir, sonrasında yine kanun yoluna başvurulabilir.

Kabahatler kanunun 27 inci maddesinde ise İdari para cezasına karşı başvurulacak yol belirlenmiştir.

Savcılık tarafından verilen idari para cezalarına karşı, tebliğden itibaren 15 gün içerisinde ilgili Sulh Ceza Hakimliğine itiraz edilebilir.

Sulh Ceza Hakimliğince itirazın reddedilmesi halinde; tebliğden itibaren 7 gün içerisinde tekrar itiraz etme hakkı mevcuttur. Buna göre yapılacak itiraz, ilk itirazı inceleyen hakimliğin bir üst numarası olan Sulh Ceza Hakimliğine yapılacaktır. Yapılan ikinci itirazın üzerine, verilen kabul veya ret kararı kesindir.

———————————-

Hatırlatma:

Sirkülerimiz bilgilendirme amaçlı olup belirli bir konu hakkında genel çerçevede bilgi vermek amacını taşıdığından içerikten kaynaklanan veya içeriğe ilişkin ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.

Bu sirkümüzde yer verilen bilgiler yazının tarihi itibarıyla geçerli olup, yazı tarihinden sonra gerçekleşebilecek yasal değişiklikler, gelişecek uygulamalar ve yargı kararları ileride farklı düzenlemeleri ve değerlendirmeleri gerektirebilmektedir.

Bu nedenle konular ile ilgili karar vermeden önce profesyonel bir danışmandan görüş ve destek alınması tavsiye olunur.