Birleşme

Yeni Türk Ticaret Kanunu’nda ticaret şirketlerinin birleşmesi 136 ila 158’inci maddelerinde düzenlenmiştir.

Yeni hükümler gereği; Anonim, limited, sermayesi paylara bölünmüş komandit, kolektif, komandit, kooperatif şirketlerinin birbirleriyle birleşmelerine izin vermiştir.

Ticaret şirketleri;

• Devralma şeklinde birleşme,

veya

• Yeni kuruluş şeklinde birleşme

yoluyla birleşebilirler.

Yeni TTK ya göre tasfiye halindeki bir şirket dahi, malvarlığının dağıtılmasına başlanmamışsa ve devrolunan şirket olması şartıyla, birleşmeye katılabilecektir.

Bununla birlikte Yeni TTK’ nın 139’ncu maddesi ile sermayesiyle kanuni yedek akçeleri toplamının yarısı zararlarla kaybolan veya borca batık durumda bulunan bir şirket, kaybolan sermayeyi veya gerekiyorsa borca batıklık durumunu karşılayabilecek tutarda serbestçe, tasarruf edilebilen özvarlığa sahip bulunan bir şirket ile de birleşebilecektir.

Bir veya daha fazla kurumun diğer bir kurumla birleşmesi durumunda, birleşme sebebiyle infisah eden kurumların birleşme kârı için tasfiye hükümleri geçerli olacaktır.

Ancak, birleşmede tasfiye kârı yerine birleşme kârı vergiye matrah olur. Dolayısıyla, birleşme tarihine kadar, birleşen kurumda ortaya çıkan faaliyet kârları ile birlikte değer artışlarının da vergilendirilmesi gerekecektir.

Birleşme kârının hesaplanması sırasında, birleşen kurumların ortaklarına birleşilen kurum tarafından verilen değerlerin, transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı hükümlerine göre belirlenmesi gerekeceği tabiidir.

Vergili birleşme olarak da ifade edilebilen bu tür birleşmelerde, tasfiye kârının tespiti hakkındaki hükümler, birleşme kârının tespitinde de geçerlidir. Şu kadar ki; münfesih kurumun veya kurumların, ortaklarına ya da sahiplerine birleşilen kurum tarafından doğrudan doğruya veya dolaylı olarak verilen değerler, kurumun tasfiyesi halinde ortaklara dağıtılan değerler yerine geçecektir.

Öte yandan, birleşilen kurumdan alınan değerler Vergi Usul Kanununda yazılı esaslara göre değerlenecektir.

Ayrıca, tasfiye hükümlerine göre tasfiye memurlarına düşen sorumluluk ve ödevler, birleşme halinde birleşilen kuruma ait olacaktır.

1. Birleşme ile ilgili TTK hükümleri

Yeni TTK’ nın 140’ıncı maddesinin birinci fıkrasına göre devrolunan şirketin ortaklarının, mevcut ortaklık paylarını ve haklarını karşılayacak değerde, devralan şirketin payları ve hakları üzerinde istemde bulunma hakları vardır.

Yeni TTK’ da “devrolunan şirketin oydan yoksun paylarına sahip ortaklarına aynı değerde, oydan yoksun veya oy hakkını haiz paylar verilir.

Yeni TTK’ nın 140’ıncı maddesinin 4’üncü fıkrasına göre, devrolunan şirkette mevcut bulunan paylara bağlı imtiyaz hakları karşılığında, devralan şirkette eş değerde haklar veya uygun bir karşılık verilecektir.

Birleşmeye katılan şirketler, birleşme sözleşmesinde, ortaklara, devralan şirkette, (pay ve ortaklık haklarının iktisap edilmesi) ile iktisap edilecek şirket paylarının gerçek değerine denk gelen bir (ayrılma akçesi) arasında seçim hakkı tanıyabilirler.

2. Yapılmsaı Gereken İşlemler

Temel olarak birleşme dokümanları birleşme sözleşmesi ve birleşme raporudur. Birleşme sözleşmesinin asgari içeriği, Yeni TTK’ nın 146’ncı maddesinde detaylı olarak yer almakla birlikte yazılı olarak düzenlenmesi birleşme sözleşmesinin geçerlilik şartıdır.

Birleşme raporunda ise özet olarak birleşmenin ekonomik ve hukuki yönden amacı ve sonuçları, ortaklara düşen yükümlülükler, birleşmenin, birleşmeye katılan şirketlerin alacaklıları üzerindeki etkilerine yer verilmekle birlikte Yeni TTK’ nın 147’nci maddesinin 4’üncü fıkrasına göre küçük ve orta ölçekli şirketler bu raporun düzenlenmesinden vazgeçebileceklerdir.

Yeni TTK’ya göre birleşme sırasında takip edilmesi gereken işlemleri aşağıdaki şekilde sıralamak mümkündür:

1- Birleşmeye katılan şirketlerin yönetim organlarınca birleşme sözleşmesinin imzalanması, yeni kuruluş yoluyla birleşmede birleşme planının hazırlanması (Md. 145-146)

2- Birleşmeye katılan şirketlerin yönetim organları tarafından, ayrı ayrı veya birlikte, birleşme raporunun hazırlanması (Md. 147)

3- Birleşme sözleşmesinin, birleşme raporunun, son üç yılın yılsonu finansal tablolarıyla yıllık faaliyet raporlarının, gereğinde ara bilançoların ortakların, intifa senedi sahipleriyle şirket tarafından ihraç edilmiş bulunan menkul kıymet hamillerinin, menfaati bulunan kişilerin ve diğer ilgililerin incelemesine sunulması (Md. 149)

4- Birleşme sözleşmesinin birleşmeye katılan şirketlerin genel kurullarınca onaylanması suretiyle birleşme kararının alınması (Md. 151)

5- Birleşmenin ticaret siciline tescil ve ilan ettirilmesi (Md. 152, 154)

Devralma yoluyla birleşmede, devralan şirket, sermayesini, devrolunan şirketin ortaklarının haklarının korunabilmesi için gerekli olan düzeyde, artırmak zorundadır.

Yeni TTK’ nın 155 ve 156’ıncı maddelerine göre kolaylaştırılmış birleşme usulü sadece sermaye şirketleri için öngörülmüştür.

Örneğin devralan sermaye şirketi devrolunan sermaye şirketinin oy hakkı veren bütün paylarına veya bir şirket ya da bir gerçek kişi veya kanun yahut sözleşme dolayısıyla bağlı bulunan kişi grupları, birleşmeye katılan sermaye şirketlerinin oy hakkı veren tüm paylarına sahiplerse kanun koyucu bu şirketler için birleşme sözleşmesini yeterli bulmuş sayılan diğer formalitelerden olan birleşme raporunu, inceleme hakkı sağlanmasını, birleşme sözleşmesinin genel kurulun onayına sunulmasını zorunlu tutmamıştır.

Yeni TTK’ nın 157’nci maddesine göre birleşmeye katılan şirketlerin alacaklıları birleşmenin hukuken geçerlilik kazanmasından itibaren üç ay içinde istemde bulunurlarsa, devralan şirket bunların alacaklarını teminat altına alır.

Birleşme işlemlerine herhangi bir şekilde katılmış bulunan bütün kişiler şirketlere, ortaklara ve alacaklılara karşı kusurları ile verdikleri zararlardan sorumludurlar.