Dövizli işlemler ve kur

Günümüzde vergi mükellefleri çeşitli nedenlerle yabancı para birimi (Döviz) üzerinden işlemler yapmakta ve dövizli faturalar düzenlemektedirler.

Vergi Usul Kanunun kayıt nizamına ilişkin hükümleri gereğince;

• Yasal defter ve kayıtların Türkçe tutulması zorunludur. Ancak, Türkçe kayıtlar bulunmak kaydıyla defterlerde başka dilden kayıt da yapılabilir.

• Kayıt ve belgelerde Türk para birimi kullanılır. Belgeler, Türk parası karşılığı gösterilmek şartıyla, yabancı para birimine göre de düzenlenebilir.

• Yabancı para biriminde düzenlenen faturada, Türk para birimi tutarı karşılığı bulunmaması usule ve şekle ilişkin bir usulsüzlük olup, bu fiil dolayısıyla mükellef adına VUK nun 352 inci maddesinin II-7 bendi uyarınca ikinci derece usulsüzlük cezası kesilir.

• Yurt dışındaki müşteriler adına düzenlenen belgelerde Türk parası karşılığı gösterilme şartı aranmaz.

Görüleceği üzere dövizli işlem yapılmasında ve faturalarda yabancı para birimi kullanmasında vergi mevzuatı açısından bir sakıncası yoktur.

Yurt içi işlemlerde yabancı para biriminden kesilen faturalarda ayrıca Türk para birimi tutarının da belirilmesi gerektiği yasal zorunluluk olmakla birlikte yabancı para birimini Türk para birimine çevirirken kullanılacak kurun nasıl hesap edileceği net olarak tanımlanmamıştır.

Sadece KDV Kanunun 26 ıncı maddesinde

Bedelin döviz ile hesaplanması halinde döviz, vergiyi doğuran olayın meydana geldiği andaki cari kur üzerinden Türk parasına çevrilir. Cari kuru belli olmayan dövizlerin Türk parasına çevrilmesine ilişkin esasları Maliye ve Gümrük Bakanlığı belirler.

Hükmü mevcuttur.

Bilindiği üzere cari kur, Döviz piyasalarında aynı gün takası gerçekleşen dövizin alım – satımında kullanılan kur dur. Bu kur taraflarca serbest olarak da belirlenebilmektedir.

Dolayısıyla,  vergi incelemelerinde sıkıntı yaşamamak adına V.U.K. hükümlerine uygun olarak yurt içi işlemlerde işlemin gerçekleştiği tarihteki Cari kur yerine T.C.M.B. Döviz Alış kurunu kullanmak daha sağlıklıdır.

Öte yandan, ihracat işlemlerinde ihraç edilen mal fiilen hangi tarihte çıkmışsa ihracat bedelleri fiili çıkış tarihini kapsayan dönemde elde edilmiş sayılarak hasılat kaydedilmektedir. Bunun doğal sonucu olarak da hasılat o dönemimin beyanlarına yansıtılmaktadır.

Bu nedenle, İhracat bedelleri ihracat faturasının düzenlendiği tarihteki kur üzerinden değil ihraç malının T.C. gümrük bölgesinden çıktığı (Fiili ihracatın gerçekleştiği) günün bir gün önceki T.C. Merkez Bankası döviz alış kuru üzerinden TL ye çevrilmesi gerekmektedir.