Ortaklar Cari Hesabı

Türk Ticaret Kanunu’nun 358.maddesine göre pay sahipleri, şirketin serbest yedek akçelerinin ve kârının toplamı geçmiş yıl zararlarını karşılayabiliyorsa şirkete borçlanabileceklerdir.

Öte yandan bu borçlanmanın, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun Örtülü Sermaye Başlıklı 12 inci maddesi gereği hesap dönemi içinde herhangi bir tarihte kurumun öz sermayesinin üç katını aşmaması lazımdır. Aksi halde örtülü sermaye sayılacaktır.

Bilindiği üzere uygulanmakta olan Tek Düzen Hesap Planında 4 adet Ortaklar cari hesabı bulunmaktadır.

Bunlardan ilk ikisi 131 ve 231 nolu hesaplardır.

• 131. Ortaklardan Alacaklar Hesabı: Bu hesapta ortağın işletmeden çekmiş olduğu ve kısa vadede ödeyeceği paralar izlenmektedir.

• 231. Ortaklardan Alacaklar Hesabı: Bu hesapta ortağın işletmeden çekmiş olduğu ve uzun vadede ödeyeceği paralar izlenmektedir.

131. ve 231. Ortaklardan Alacaklar Hesabı ile ilgili aşağıdaki hususlara dikkat edilmesi gerekmektedir.

• Aynı ortak ile ilgili hesap planı içindeki bütün cari hesaplar dikkate alınarak dönem sonunda değerleme yapılmalıdır. Değerleme sonunda hesap borç bakiyesi verir ve kısa vadeli ise 131, uzun vadeli ise 231 no.lu hesaba, sonuç alacak bakiyesi verir ve kısa vadeli ise 331, uzun vadeli ise 431 no.lu hesaba alınmalıdır.

• Ortaklardan olan alacak şüpheli hale düşse dahi karşılık ayrılmaz. Karşılık ayrılsa bile bu karşılık Kanunen Kabul Edilmeyen Gider olarak vergi matrahına ilave edilmelidir.

• Ortağın ölümü ile ortaktan olan alacağın şüpheli hale gelmesi durumunda, ortağın sermaye payı alacaktan mahsup edilebilir. Bakiye alacak ise mirasçılardan istenebilir. Ancak, mirasın mirasçılar tarafından red edilmesi halinde ortaktan olan alacak şüpheli hale gelse bile karşılık ayrılmaz. Böyle bir durumda Karşılık ayrılmış olsa dahi şüpheli alacak karşılığının kanunen kabul edilmeyen giderlere alınması gereklidir.

• Ortaklardan olan Alacaklara Reeskont işlemi yapılmaz.

• Sermaye şirketlerinin kuruluşunda ortakların sermaye taahhütleri ile sermaye artırımı sırasında ortaklar tarafından arttırılan sermayenin taahhüt edilmesinde 131 nolu hesap kullanılamaz 501. Ödenmemiş Sermaye hesabı kullanılır.

131- 231. Ortaklar Cari Hesaplarının bakiye vermesi durumunda, her geçici vergi döneminde (Adat) faiz hesabının yapılarak hesaplara intikal ettirilmesi gerekmektedir. Bunun doğal sonucu olarak da ortağın şirkete olan borcu artacağı gibi, şirketin gelirleri de artmış olacaktır.

Ayrıca, Adat hesabında kullanılan oranların emsallerine göre az veya fazla olmamasına dikkat edilmesi gerekmektedir.

Diğer iki hesap ise,

• 331. Ortaklara Borçlar Hesabı: İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla ortaklardan aldığı ve kısa vadede ödeyeceği paraların izlendiği hesaptır.

• 431. Ortaklara Borçlar Hesabı: İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla ortaklardan aldığı ve uzun vadede ödeyeceği paraların izlendiği hesaptır

331. ve 431. Ortaklara Borçlar Hesabı ile ilgili dikkat edilmesi gereken noktalar şu şekildedir;

• Ortaklara olan borçlara Reeskont işlemi yapılmaz.

• Ortaklara olan kısa vadeli borçlar şirketin kısa vadeli borçlarını yükseltecektir. Bu z durumla karşılaşmamak için yapılması gereken en olumlu hareket şirketlerin sermayelerinin arttırılarak ortaklar cari hesabının çalıştırılmasını önlemektir.

• Takvim yılı sonu itibariyle ortaklara olan borçlar ya ödenmeli yada sermayeye ilave edilmelidir

• Kurumlar Vergisi Kanunu’nun Örtülü Sermaye başlıklı 12. Maddesinin 1. fıkrasına göre: sadece ortaklar cari hesabından dolayı ortaklara olan borçlardan değil ortaklarla ilişkili olan kişilere olan borçlardan dolayı da toplam borçların bir hesap dönemi içinde herhangi bir tarihte kurumun öz sermayesinin üç katını aşmaması gerekir. Aşan kısmı örtülü sermaye sayılır.

Ortaklara borçların takip edildiği 331 – 431 Ortaklar Cari Hesaplarının hesap dönemi içinde herhangi bir tarihte kurumun öz sermayesinin üç katını aşması durumunda aşan kısım,  ilgili hesap dönemi için örtülü sermaye sayılır.

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun Örtülü Sermaye başlıklı 12 maddesinin 7. Fıkrası hükümlerine göre;

“Örtülü sermaye üzerinden kur farkı hariç, faiz ve benzeri ödemeler veya hesaplanan tutarlar, Gelir ve Kurumlar Vergisi kanunlarının uygulanmasında, gerek borç alan gerekse borç veren nezdinde, örtülü sermaye şartlarının gerçekleştiği hesap döneminin son günü itibarıyla dağıtılmış kâr payı veya dar mükellefler için ana merkeze aktarılan tutar sayılır.”

Bu nedenle hesaplanacak faiz ve benzeri ödemeler veya hesaplanan tutarlar, Gelir ve Kurumlar Vergisi kanunlarının uygulanmasında, dağıtılmış kâr payı veya dar mükellefler için ana merkeze aktarılan tutar sayılacaktır. Bilindiği üzere kâr payı, alan için Menkul Sermaye İradı niteliğindedir.

Öte yandan Örtülü sermaye üzerinden ödenen veya hesaplanan faiz, kur farkları ve benzeri giderler ile  Transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtılan kazançların gider yazılamaz.