Sirkü 1865 – Kurumlar vergisinde beyan ve matrah
Bilindiği üzere Nisan ayı Kurumların kazançlarının tespitin yapıldığı ve kurumlar Vergisi beyannamelerinin verildiği aydır.
Kurumlar vergisine konu olacak kurum kazancı, Gelir Vergisi Kanunu’nda yer alan gelir unsurlarından oluşur. Bunlar; Ticari kazanç, Zirai kazanç, Ücret, Serbest meslek kazancı, Gayrimenkul sermaye iradı, Menkul sermaye iradı, diğer kazanç ve iratlardır.
Kurumlar vergisi mükellefi olan kurumlar şunlardır: Sermaye şirketleri, Kooperatifler, İktisadi kamu kuruluşları, Dernek veya vakıflara ait iktisadi işletmeler, İş ortaklıklarıdır.
Her mükellef vergiye tabi kazancının tamamı için bir beyanname verecektir. Mükelleflerin şubeleri, ajanlıkları, alım-satım büro ve mağazaları, imalathaneleri veyahut kendilerine doğrudan doğruya bağlı sair işyerleri için bağımsız muhasebeleri ve ayrılmış sermayeleri olsa dahi ayrı beyanname verilmesi söz konusu olmayacaktır.
Ancak, tüzel kişiliği bulunmayan iktisadi kamu kuruluşları ile dernek veya vakıflara ait tüzel kişiliği bulunmayan iktisadi işletmelerin her biri için bunların bağlı oldukları kamu tüzel kişileri ile dernek veya vakıflar tarafından ayrı beyanname verilmesi gerekecektir.
Kurumlar vergisi beyannamesi, hesap döneminin kapandığı ayı takip eden dördüncü ayın birinci gününden son günü saat 23.59 kadar mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine verilecektir.
Kanuni merkez, vergiye tabi kurumların kuruluş kanunlarında, tüzüklerinde, ana statülerinde veya sözleşmelerinde gösterilen merkezdir. İş merkezi ise iş bakımından muamelelerin bilfiil toplandığı ve yönetildiği merkezdir.
Normal hesap dönemi; 1 Ocak – 31 Aralık olan takvim yılıdır. Bu nedenle hesap dönemi takvim yılı olan kurumlar, 2023 hesap dönemine ilişkin beyannamelerini 1 Nisan – 30Nisan 2024 tarihleri arasında verebileceklerdir.
Kurum kazancının Tespiti
Kurumlar vergisi, mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safi kurum kazancı üzerinden hesaplanır. Safî kurum kazancı, Gelir Vergisi Kanunu’nun ticarî kazanç hakkındaki hükümlerine göre tespit edilir
Kurumların elde ettikleri kazanç ve iratlar, Gelir Vergisi Kanunu’nda sayılan gelir unsurlarından hangisine girerse girsin ayrım yapılmaksızın bir bütün halinde “kurum kazancı” sayılır.
Kurum kazancı, bilanço esasında ticari kazancın tespitine ilişkin hükümlere göre belirlenir.
Dar mükellef kurumların iş yeri veya daimî temsilci vasıtasıyla elde edilen kazançlarının tespitinde, aksi belirtilmediği takdirde tam mükellef kurumlar için geçerli olan hükümler uygulanır.
Kontrol Edilen Yabancı Kurum Kazancının Tespiti
Tam mükellef gerçek kişi ve kurumların doğrudan veya dolaylı olarak ayrı ayrı ya da birlikte sermayesinin, kâr payının veya oy kullanma hakkının en az %50’sine sahip olmak suretiyle kontrol ettikleri yurt dışı iştiraklerinin kurum kazançları, dağıtılsın veya dağıtılmasın,
-İştirakin toplam gayrisafî hasılatının %25 veya fazlasının faaliyet ile orantılı sermaye, organizasyon ve eleman istihdamı suretiyle yürütülen ticarî, ziraî veya serbest meslek faaliyeti dışındaki faiz, kâr payı, kira, lisans ücreti, menkul kıymet satış geliri gibi pasif nitelikli gelirlerden oluşması,
– Yurt dışındaki iştirakin ticarî bilânço kârı üzerinden %10’dan az oranda gelir ve kurumlar vergisi benzeri toplam vergi yükü taşıması,
– Yurt dışında kurulu iştirakin ilgili yıldaki toplam gayrisafî hasılatının 100.000 TL karşılığı yabancı parayı geçmesi.
şartlarının birlikte gerçekleşmesi halinde, Türkiye’de kurumlar vergisine tâbidir
Kurum kazancından İndirilecek Giderler
Mükelleflerin ticari kazanç gibi hesaplanan kurum kazançlarının tespitinde, Gelir Vergisi Kanunu’nda sayılan giderlerin indirilmesi kabul edilir. Ayrıca Kurumlar Vergisi Kanunu’nda sayılan aşağıdaki giderlerin indirilmesi kabul edilir:
– Menkul kıymet ihraç giderleri
– Kuruluş ve örgütlenme giderleri
– Genel kurul toplantıları için yapılan giderler ile birleşme, devir, bölünme, fesih ve tasfiye giderleri
– Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde komandite ortağın kâr payı
– Katılım bankalarınca katılma hesabı karşılığında ödenen kâr payları
– Sigorta ve reasürans şirketlerince ayrılan teknik karşılıklar
– Diğer indirimler (Kurumlar Vergisi Kanunu ile diğer Kanunlarda yer alan ve yalnızca beyanname üzerinde kazancın bulunması halinde dikkate alınabilecek bu indirimler kazancın yetersiz olması nedeniyle de sonraki yıllara devredilemeyen indirimlerdir. Diğer indirim unsurları şunlardır; Ar-Ge indirimi, Sponsorluk harcamaları ile bağış ve yardımlar, Girişim sermayesi fonu, Türkiye’den yurtdışı mukimi kişi ve kurumlara verilen hizmetler elde edilen kazançlara ilişkin indirim, Korumalı işyeri indirimi, Nakit Sermaye artırımı indirimi, Teknogirişim ve teknokent sermaye desteği indirimi,
Kabul edilmeyen giderler
Kurum kazancının tespiti sırasında indirilmesine izin verilmeyen giderler topluca sıralanmıştır.
Bunlar
– Öz sermaye üzerinden ödenen veya hesaplanan faizler,
– Örtülü sermaye üzerinden ödenen veya hesaplanan faiz, kur farkları ve benzeri giderler,
– Transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtılan kazançlar,
– Her ne şekilde ve ne isimle olursa olsun ayrılan yedek akçeler,
– Hesaplanan kurumlar vergisi ile her türlü para cezaları, vergi cezaları, gecikme zamları ve gecikme faizleri,
– Menkul kıymetlerin itibarî değerlerinin altında ihracından doğan zararlar ile bu menkul kıymetlere ilişkin olarak ödenen komisyonlar ve benzeri her türlü giderler,
– İşletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili olmayan deniz ve hava taşıtlarına ilişkin giderler ve amortismanlar,
– Sözleşmelerde ceza şartı olarak konulan tazminatlar hariç olmak üzere kurumun kendisinin, ortaklarının, yöneticilerinin ve çalışanlarının suçlarından doğan maddî ve manevî zarar tazminat giderleri,
– Basın yoluyla işlenen fiillerden veya radyo ve televizyon yayınlarından doğacak maddî ve manevî zararlardan dolayı ödenen tazminat giderleri,
– Her türlü alkol ve alkollü içkiler ile tütün ve tütün mamullerine ait ilan ve reklam giderlerinin tamamı,
– Kredi kuruluşları, finansal kuruluşlar, finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketleri dışında, kullanılan yabancı kaynakları öz kaynaklarını aşan işletmelerde, aşan kısma münhasır olmak üzere, yatırımın maliyetine eklenenler hariç, işletmede kullanılan yabancı kaynaklara ilişkin faiz, komisyon, vade farkı, kâr payı, kur farkı ve benzeri adlar altında yapılan gider ve maliyet unsurları toplamının %10’unu aşmamak üzere Cumhurbaşkanınca kararlaştırılan kısmı,
– 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunun ek 4 üncü maddesi kapsamında hakkında reklam yasağı uygulananlara verilen reklamların giderleri.
Kurumlar vergisi matrahına ulaşma
Kurumlar vergisi beyan edilirken beyanname üzerinde Safi kurum kazancına başka bir deyişle kurumlar vergisine esas olacak matraha ulaşmak için KV kanunu gereği bazı ilavelerin yapılması ve birtakım istisna ve indirimlerin bilanço karından düşülmesi gerekmektedir. Bu ilave ve düşümler belli bir sıralamaya tabidir.
Bu sıralama aşağıda tablo halinde gösterilmiştir.
| 1 | TİCARİ BİLANÇO KARI | + | İLAVELER (KKEG + Önceki yıl ayrılan finansman fonu) | = | KAR VE İLAVELER TOPLAMI |
| 2 | KAR VE İLAVELER TOPLAMI | _ | CARİ YILA AİT ZARAR + İSTİSNA VE İNDİRİMLER TOPLAMI (Zarar olsa dahi düşülecek indirim ve istisnalar) İştirak kazançları istisnası, Yurt dışı iştirak kazançları, Tam mükellef A.Ş.lerin yurt dışı iştirak hisseleri satış kazançları, Emisyon pirimi kazancı, Y.Fon ve Ort. Portföy işletme kazancı, Taşınmaz ve iştirak hissesi ile kurucu intifa senetleri ve R. Hakları Satış kazancı, Bankalara veya TMSF ye borçlu durumda olan kurumların taşınmaz ve İştirak hisseleri ile kurucu senetleri intifa senetleri rüçhan hakları satış kazançları, Yurt dışı şube kazançları, Yurt dışı inşaat ve onarım işlerinden sağlanan kazançlar, Eğitim ve öğretim kurumları ile Rehabilitasyon merkezi kazançları, Sat-Kirala geri al işlemlerinden doğan istisna, Kira sertifikası ihracı amacıyla varlık ve hakların satışından doğan kazançlarda istisnası, Sınai mülkiyet haklarında istisnası, Serbest bölgelerde elde edilen kazançlar, Teknoloji geliştirme bölgelerinde elde edilen kazançlar, Türk uluslar gemi siciline kayıtlı İşl. Ve devir sağlana kazançlar,5300 sayılı Tarım ürünleri lisanslı depoculuk Ka. Kap. Düzenlenen ürün sen. Elden çıkarılmasından doğan kazaçlar, Diğer indirim ve istisnalar. | = | KAR |
| 3 | KAR | _ | Geçmiş yıl zararları + Varsa istisnalardan kaynaklanan geçmiş yıl zararları | = | İNDİRİMLERE ESAS TUTAR |
| 4 | İNDİRİMLERE ESAS TUTAR | _ | KAR ÇIKMASI HALİNDE BEYANNAMEDEN İNDİRİLECEK İSTİSNA VE İNDİRİMLER Risturunlar, Ar-ge indirimi, Tasarım indirimi, Sponsorluk harcamaları, Bağış ve yardımlar, Kültür ve turizm amaçlı bağış ve yardımlar, Cumhurbaşkanınca başlatılan bağış ve yardımlar, Türk Kızılay Derneğine ve Yeşilay cemiyetine yapılan nakdi bağış ve yardımlar, Girişim sermayesi fonu, Yurt Dışında Mukim Kişi ve Kurumlara Verilen Hizmet Kazançlarına İlişkin İndirim, Korumalı işyeri indirimi, Nakdi sermaye artırımından kaynaklanan faiz indirimi, İstanbul finans merkezi bölgesinde faaliyette bulunan Kurumların elde ettikleri kazançlar,Teknogirişim sermayesi desteği indirimi, Teknokent sermaye desteği indirimi, Kapadokya alanı başkanlığına yapılan bağış ve yardımlar ile sponsorluk harcamaları, Aile ve gençlik fonuna yapılan bağış ve yardımlar, Afet yeniden imar fonuna yapılan bağış ve yardımlar, Uludağ alan başkanlığına yapılan bağış ve yardımlar ile sponsorluk harcamaları, Diğer indirimler | = | MATRAH |
Kurumlar vergisi oranı
– Kurumlar vergisi, kurum kazancı üzerinden 1/10/2023 tarihinden itibaren verilmesi gereken beyannamelerden başlamak üzere; Kurumların 2023 yılı ve izleyen vergilendirme dönemlerinde elde edilen kazançlarına, özel hesap dönemine tabi olan kurumların ise 2023 takvim yılında başlayan özel hesap dönemi ve izleyen vergilendirme dönemlerinde elde edilen kazançlarına uygulanmak üzere %25 oranında alınır.
– 1/1/2021 tarihinden, özel hesap dönemine tabi olan mükelleflerde 2021 takvim yılında başlayan özel hesap döneminin başından itibaren elde edilen kazançlara uygulanmak üzere; Payları Borsa İstanbul Pay Piyasasında ilk defa işlem görmek üzere en az %20 oranında halka arz edilen kurumların (bankalar, finansal kiralama şirketleri, faktoring şirketleri, finansman şirketleri, ödeme ve elektronik para kuruluşları, yetkili döviz müesseseleri, varlık yönetim şirketleri, sermaye piyasası kurumları ile sigorta ve reasürans şirketleri ve emeklilik şirketleri hariç) paylarının ilk defa halka arz edildiği hesap döneminden başlamak üzere beş hesap dönemine ait kurum kazançlarına kurumlar vergisi oranı 2 puan indirimli olarak uygulanır
– 1/1/2022 tarihinden, özel hesap dönemine tabi olan mükelleflerde 2022 takvim yılında başlayan özel hesap döneminin başından itibaren elde edilen kazançlara uygulanmak üzere; sanayi sicil belgesini haiz ve fiilen üretim faaliyetiyle iştigal eden kurumların münhasıran üretim faaliyetinden elde ettikleri kazançlarına kurumlar vergisi oranı 1 puan indirimli uygulanır.
– 1/10/2023 tarihinden itibaren verilmesi gereken beyannamelerden başlamak üzere; kurumların 2023 yılı ve izleyen vergilendirme dönemlerinde elde edilen kazançlarına, özel hesap dönemine tabi olan kurumların ise 2023 takvim yılında başlayan özel hesap dönemi ve izleyen vergilendirme dönemlerinde elde edilen kazançlarına uygulanmak üzere, ihracat yapan kurumların münhasıran ihracattan elde ettikleri kazançlarına kurumlar vergisi oranı 5 puan indirimli olarak uygulanır.
2023 takvim yılında başlayan özel hesap dönemi ve izleyen vergilendirme dönemlerinde elde edilen kazançlarına uygulanmak üzere sanayi sicil belgesine sahip ve fiilen üretim faaliyetiyle iştigal eden kurumların ihracat yapması halinde ise elde ettikleri kazançlarına ayrıca indirimli kurumlar vergisi uygulanmayacak olup indirim oranı 1 puan ile sınırlı olacaktır.
Kurumlar vergisi oranı aşağıda tablo halinde gösterilmiştir.
| Kurumlar Vergisi Mükellefleri | Oran |
| Bankalar, 6361 sayılı Kanun kapsamındaki şirketler, elektronik ödeme ve para kuruluşları, yetkili döviz müesseseleri, varlık yönetim şirketleri, sermaye piyasası kurumları ile sigorta ve reasürans şirketleri ve emeklilik şirketleri için | %30 |
| Payları Borsa İstanbul Pay Piyasasında ilk defa işlem görmek üzere en az %20 oranında halka arz edilen kurumlar için | %23 |
| İhracat yapan kurumlar ve aracılı ihracat sözleşmesine dayanarak imalatçı veya tedarikçi kurumların, dış ticaret sermaye şirketleri veya sektörel dış ticaret şirketleri üzerinden gerçekleştirdikleri ihracat faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar için | %20 |
| Sanayi sicil belgesine haiz ve fiilen üretim faaliyetiyle iştigal eden kurumlar için | %24 |
| Payları Borsa İstanbul Pay Piyasasında ilk defa işlem görmek üzere en az %20 oranında halka arz edilen ve ihracat yapan kurumlar için | %18 |
| Payları Borsa İstanbul Pay Piyasasında ilk defa işlem görmek üzere en az %20 oranında halka arz edilen ve sanayi sicil belgesine haiz ve fiilen üretim faaliyetiyle iştigal eden kurumlar için | %22 |
| Yukarıda sayılan kurumlar dışında kalan kurumlar vergisi mükellefleri için | %25 |
——————————
Hatırlatma:
Sirkülerimiz bilgilendirme amaçlı olup belirli bir konu hakkında genel çerçevede bilgi vermek amacını taşıdığından içerikten kaynaklanan veya içeriğe ilişkin ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.
Bu sirkümüzde yer verilen bilgiler yazının tarihi itibarıyla geçerli olup, yazı tarihinden sonra gerçekleşebilecek yasal değişiklikler, gelişecek uygulamalar ve yargı kararları ileride farklı düzenlemeleri ve değerlendirmeleri gerektirebilmektedir.
Bu nedenle konular ile ilgili karar vermeden önce profesyonel bir danışmandan görüş ve destek alınması tavsiye olunur.