Faturası izleyen yılda gelen ciro primleri
Bayilere ciro, hasılat, satış primi gibi adlarla Ödenen Primlere ait faturalar çoğu zaman izleyen yılda düzenlenebilmektedir. Böyle durumlarda, söz konusu tutarların hangi dönemde gelir/gider yazılması gerektiği konusunda tereddüt bulunmaktadır.
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun “Safi Kurum Kazancı” başlıklı 6. maddesinde, kurumlar vergisi, mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safî kurum kazancı üzerinden hesaplanır. Safî kurum kazancının tespitinde, Gelir Vergisi Kanununun ticarî kazanç hakkındaki hükümleri uygulanır. Ziraî faaliyetle uğraşan kurumların bu faaliyetinden doğan kazançlarının tespitinde, Gelir Vergisi Kanununun 59 uncu maddesinin son fıkra hükmü de dikkate alınır. Hükmü yer almaktadır.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun ticari kazancın tarifinin yapıldığı 37. maddesinde de, ticari ve sinai faaliyetlerden doğan kazançların ticari kazanç olduğu hükme bağlanmış ve ticari kazançta vergiyi doğuran olay tahakkuk esasına bağlanmıştır.
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun “Vergi Alacağının Tayini” başlıklı dördüncü bölümünün “Vergiyi doğuran olay” başlıklı 19. maddesinde ise, vergiyi doğuran olay; vergi alacağı vergi kanunlarının vergiyi bağladıkları olayın vukuu veya hukuki durumun tekemmülü ile doğar hükmü ile belirlenmiş ve aynı kanunda yer alan fatura da faaliyetlerin belgelendirilmesi amacıyla tahakkuk esasına bağlı kalınarak düzenlenmektedir.
Tahakkuk esasında vergilendirme için gelirin tahsil edilmesi beklenilmez, gelirin miktar ve tutar olarak kesinleşmesi, borç olarak tahakkuk etmesi, geliri doğuran muamelelerin eksiksiz olarak tamamlanmış olması diğer bir ifade ile alacak hakkının doğması yeterlidir.
Tahakkuk esasından ne anlaşılması gerektiği konusunda bugüne kadar en ayrıntılı değerlendirme 22.12.2004 tarihli ve E:2004/1 K:2004/1 sayılı Danıştay İçtihadı Birleştirme Genel Kurul (DİBGKK) kararında yer almaktadır,
Bu kararda;
“Genel kabul gören tanıma göre tahakkuk, gelirin ve giderin mahiyetinin ve miktarının kesinleşmesi ve kişiselleşmesiyle birlikte, hukuken istenebilir duruma gelmeyi sağlayan işlemin ve olayın gerçekleşmesidir.
Mahiyeti ve tutarı itibariyle kesinleşme, taraflar arasında mevcut ticari ilişkide edimlerin eksiksiz yerine getirilmesi suretiyle karşılıklı mutabakatla belirlenen bedele hak kazanılması ve bu bedelin belirginleşerek kesinleşmesini ifade eder.”
Denilmektedir.
Yılsonu primleri konusunda önceden yapılmış bir sözleşme olsun veya olmasın, geçmiş hesap dönemi verilerinden hareketle tutarı tespit edilse dahi, yılsonu itibariyle tutarı kendiliğinden kesinleşmeyen, tarafların karşılıklı anlaşmaları ile tutarı belirlenen ve kesinleştirilen primlerin, olay bazında incelenmesi, primin mahiyet ve tutar itibariyle kesinleştirildiği tarihin belirlenerek bu tarih itibariyle tahakkuk ettiğinin kabul edilmesi gerekir.
Dolayısıyla Bu durumda KDV faturanın düzenlendiği anda doğacak ve fatura tarihini kapsayan KDV döneminde beyan edilecektir. Öte yandan Fatura yeni yılda düzenlendiği için bu tutar yeni yıla ait defterlere kaydedilecek ancak, bu fatura ödeyen açısından önceki yılın gideri, tahsil eden açısından da önceki yılın geliri olarak dikkate alınacaktır.
Nitekim Maliye Bakanlığınca verilen 4.02.2006 tarih ve B.07.1.GİB.4.55.15.01/2006-KVK-ÖZE-01/685 sayılı özelgede; Ciro primlerine yılsonu itibariyle hak kazanıldığından ve tahakkuk işlemi dönem sonu itibariyle yapılması gerektiğinden fatura sonraki yılda düzenlense dahi tahakkuk esasının bir gereği olarak bu primlerin hak kazanıldığı yılın geliri olarak beyan edilmesi gerekeceği belirtilmiştir.
Konuyu muhasebe kaydı ile birlikte örnekleyecek olursak,
Örnek: (B) şirketi (bayi), 2012 yılı sonunda ana üretici ve satıcı firma konumundaki (A) firmasının mallarını satması karşılığında, (A)’nın 2012 yılı için önceden kendisine bildirdiği iskontodan yararlanma sınırı aşmış olduğundan 60.000 TL ciro pirimi hak etmiştir Ancak ciro primi faturası 07.01.2013 tarihinde kesilmiştir. Bu durumda muhasebe kaydı;
(B) İşletmesinin (bayinin) kaydı
| ——————————————- 31.12.2012 ——————————— | ||
| 181 GELİR TAHAKKUKLARI | 60.000 | |
| 602 DİĞER GELİRLER |
60.000 |
|
| Ciro priminin gelir tahakkuku | ||
| ———————————————-/———————————————- | ||
————————————— 07.01.2013 ————————————
| 320 SATICILAR | 70.800 | |
| 181 GELİR TAHAKKUKLARI |
60.000 |
|
| 391 HESAPLANAN KDV |
10.800 |
|
| Ciro primi faturasının alınması | ||
—————————————-/—————————————————
(A) İşletmesinin (ana satıcının) kaydı
| ——————————————- 31.12.2012 —————————- | ||
| 611 SATIŞ İSKONTOLARI | 60.000 | |
| 381 GİDER TAHAKKUKLARI |
60.000 |
|
| Ciro priminin hasılattan tenzili
———————————————–/———————————————-
|
||
| —————————————- 07.01.2013 ––––––––––––—————- | ||
| 381 GİDER TAHAKKUKLARI |
60.000 |
|
| 191 İNDİRİLECEK KDV |
10.800 |
|
| 120 ALICILAR |
70.800 |
|
| Ciro primi faturasının alınması | ||
| ——————————————-/————————————————– | ||